được thăm viếng, và cứ như thế... Trong trường hợp này, của cải, về
mọi mặt, vừa là một phương tiện gây uy tín, vừa là một vật hữu ích.
Nhưng có chắc là giữa chúng ta đây không có chuyện đó và ngay
trong xã hội của chúng ta của cải trước hết không phải là phương tiện
được dùng để chỉ huy mọi người?
Bây giờ xin chuyển qua thảo luận về một khái niệm khác mà
chúng tôi vừa đối lập với khái niệm biếu tặng và khái niệm vô vị lợi:
đó là khái niệm vụ lợi, tức sự tìm kiếm cá nhân về cái hữu ích. Khái
niệm đó cũng không nảy ra như là nó vận hành trong trí của chúng ta.
Nếu có lý do tương đương nào thúc đẩy những thủ lĩnh người
Trobriand, người Mỹ-Ấn hay người thuộc các thị tộc Andaman, v.v.,
hay xưa kia đã thúc đẩy những người Ấn Độ hào phóng, những người
Germany hay người những người Celte
biếu tặng và chi tiêu của họ, thì đó không phải là lý do lạnh lùng của
thương nhân, của người chủ ngân hàng và của nhà tư bản. Trong các
nền văn hóa đó, người ta vụ lợi, nhưng với cách làm khác với thời đại
chúng ta. Người ta tích trữ tiền của, nhưng để tiêu xài, để “bắt người
khác phải thọ ân mình” (obliger), để có được những “người tuyệt đối
trung thành với mình” (homme lige). Mặt khác, người ta trao đổi,
nhưng chủ yếu đó là những đồ xa xỉ, đồ trang sức, áo quần, hay đó là
những món được ăn ngay, những bữa tiệc. Người ta đáp tặng lại nhiều
quá mức, nhưng là để làm nhục người đầu tiên đã biếu tặng hay trao
đổi, chứ không phải chỉ để bù lại cho anh ta sự tổn thất mà sự “tiêu thụ
bị hoãn lại” đã gây ra cho anh ta. Đúng là có sự vụ lợi, nhưng sự vụ lợi
đó chỉ giống với sự vụ lợi mà người ta nói là hướng dẫn chúng ta.
Giữa hai nền kinh tế - một bên là nền kinh tế tương đối vô định
hình và không vụ lợi, ở bên trong các phân nhóm, điều tiết cuộc sống
của các thị tộc ở Úc hay ở Bắc Mỹ (miền Đông và Miền đồng cỏ); bên
kia là nền kinh tế cá nhân và thuần túy vụ lợi (sự vụ lợi mà các xã hội
của chúng ta đã biết ít ra phần nào) đã xuất hiện nơi các cư dân Xêmit
