Chú ý: Tất cả các sự kiện này, cũng như các sự kiện sắp được trình bày, đã được
mượn từ các vùng dân tộc chí (ethnographique) khá đa dạng mà việc nghiên cứu các kết nối
không phải là mục đích của chúng tôi. Từ quan điểm dân tộc học, ta hoàn toàn không thể hoài
nghi về sự hiện hữu của một nền văn hóa Thái Bình Dương, sự hiện hữu đó giải thích được
phần nào nhiều nét chung chẳng hạn của potlatch ở Melanesia và của potlatch ở châu Mỹ,
cũng như sự giống hệt giữa potlatch ở Bắc Á và potlatch ở Bắc Mỹ. Nhưng mặt khác, các tập
tục nơi người Pygmy là rất kỳ lạ. Các dấu vết của potlatch Ấn-Âu mà chúng tôi sẽ trình bày
cũng không kém phần khác thường. Vì vậy, chúng tôi sẽ tránh tất cả các nhận xét thời thượng
về sự “lan ra” của các định chế. Trong trường hợp của chúng ta, thật quá dễ dàng và quá nguy
hiểm khi nói đến vay mượn và cũng không kém nguy hiểm khi nói đến các phát minh độc lập.
Vả lại, tất cả các bản đồ mà người ta vẽ ra chỉ là các bản đồ dựa trên các tri thức nghèo nàn
hay trên sự dốt nát hiện nay của chúng ta. Cho lúc này, đối với chúng tôi chỉ cần chỉ ra bản
chất và sự phân bố rất rộng của một chủ đề là đủ rồi; nên để cho những người khác viết lịch sử
của chủ đề, nếu họ làm được.#PW. Schmidt, Die Stellung der Pygmāenvölker in der
Entwicklungsgeschichte des Menschen [Vị trí của các tộc người Pygmy trong lịch sử phát
triển của con người], 1910. Chúng tôi không đồng ý với Linh mục Schmidt về điểm này. Xem
Année Sociologique [Năm Xã hội học], t. XII, tr. 65 và tt.
