luôn ở trong thời gian và không gian, do đó phải chịu sự tác động của
các xã hội khác và của các trạng thái trước đó của sự phát triển của
chính nó; cũng vì một lẽ nữa là, ngay cả trong một xã hội lý thuyết mà
ta có thể tưởng tượng ra là không có quan hệ với bất cứ xã hội nào
khác, và không lệ thuộc vào quá khứ của chính nó, các hệ thống biểu
tượng khác nhau mà toàn thể tạo nên văn hóa hay văn minh, có thể
không bị giản quy vào giữa chúng với nhau (do việc thể hiện một hệ
thống trong một hệ thống khác bị điều kiện hóa bởi sự đưa vào các
hằng số vốn là các giá trị phi lý tính), kết quả là không bao giờ một xã
hội có thể hoàn toàn có tính biểu tượng; hay, đúng hơn, kết quả là nó
không bao giờ cung cấp cho tất cả các thành viên của nó, và ở cùng
cấp độ, phương tiện để tự sử dụng trọn vẹn vào việc xây dựng một cấu
trúc biểu tượng; đối với tư duy bình thường, cấu trúc này chỉ có thể
được thực hiện trên bình diện của đời sống xã hội. Bởi vì, nói cho thật
chính xác, chính kẻ mà chúng ta gọi là lành mạnh về tinh thần, bị tha
hóa (s’aliéner), vì rằng kẻ đó chịu tồn tại trong một thế giới chỉ được
định nghĩa bởi quan hệ của mình với tha nhân
. Sức khỏe của tinh thần
cá nhân bao hàm sự tham gia vào đời sống xã hội, cũng như sự từ chối
tham gia vào đời sống xã hội (nhưng còn tùy theo những thể thức mà
nó cưỡng đặt) tương ứng với sự xuất hiện của các rối loạn tâm thần.
Vậy thì, bất cứ một xã hội nào đều có thể so sánh với một vũ trụ
trong đó chỉ những khối lượng rời mới có thể được cấu trúc hóa cao
độ. Vậy thì, trong mọi xã hội, có lẽ không thể tránh khỏi việc một tỉ lệ
(hơn nữa thường biến thiên) các cá nhân bị đặt, nếu ta có thể nói, ra
ngoài hệ thống hay ở giữa hai hay nhiều hệ thống có bản chất riêng.
Đối với những người đó, nhóm yêu cầu, và ngay cả bắt buộc, phải thể
hiện một số hình thức thỏa hiệp không thực hiện được trên bình diện
tập thể, phải giả vờ thực hiện các sự chuyển tiếp tưởng tượng, phải thể
hiện các tổng hợp xung khắc với nhau. Trong tất cả các ứng xử có vẻ
lệch lạc này, những “người bệnh” chỉ sao lại một trạng thái của nhóm
