và làm hiện rõ một xu hướng vốn có nào đó của nhóm. Vị trí ngoại vi
của họ so với một hệ thống cục bộ không cấm cản rằng, cũng như hệ
thống này, họ là thành phần của hệ thống toàn bộ. Đúng hơn, nếu họ
không phải là các chứng nhân dễ bảo, hệ thống toàn bộ có thể sẽ tan rã
trong các hệ thống cục bộ của nó. Do đó, ta có thể nói rằng đối với
mỗi xã hội, quan hệ giữa các ứng xử bình thường và các ứng xử đặc
biệt là bổ sung cho nhau. Điều đó là hiển nhiên trong trường hợp của
đạo saman và của lên đồng; nhưng có lẽ điều đó cũng đúng cho các
ứng xử mà xã hội của chúng ta từ chối tập hợp và chính đáng hóa
thành các thiên hướng (vocation), trong khi vẫn không từ bỏ mối quan
tâm thực hiện một sự tương đương về thống kê đối với các cá nhân
nhạy cảm (dù là vì những lý do lịch sử, tâm lý học, xã hội học hay
sinh lý học, đều không quan trọng gì cả) với các mâu thuẫn và các
khiếm khuyết của cấu trúc xã hội.
Chúng ta thấy rõ như thế nào và tại sao một thầy phù thủy là một
yếu tố của sự thăng bằng xã hội; chúng ta cũng có cùng nhận xét về
các điệu múa hay các buổi lễ lên đồng
. Nhưng nếu giả thuyết của
chúng ta là đúng, thì có lẽ các hình thức rối loạn tâm thần đặc trưng
của mỗi xã hội, và tỉ lệ các cá nhân bị rối loạn tinh thần, sẽ là yếu tố
cấu thành loại hình thăng bằng đặc thù thích hợp cho xã hội đó. Trong
một nghiên cứu đáng chú ý gần đây, sau khi đã nhận xét rằng, “trong
cuộc sống hằng ngày, không một saman nào là người “không bình
thường”, bị rối loạn thần kinh hay hoang tưởng; nếu không thế, ông ta
có lẽ bị xem như là người điên, chứ không phải như là một saman”,
Nadel vẫn cho rằng có một quan hệ giữa các rối loạn bệnh tật và các
ứng xử saman; nhưng quan hệ đó nằm trong sự xem các ứng xử saman
như là các rối loạn bệnh tật ít hơn là nằm trong sự cần thiết phải định
nghĩa các rối loạn bệnh tật dựa theo các ứng xử saman. Chính xác hơn,
bởi vì các ứng xử saman là bình thường, nên kết quả là, trong các xã
hội có saman, một số ứng xử có thể bị xem như là bệnh tật (và thực sự
chúng là như thế) vẫn được xem là bình thường. Một nghiên cứu so
