vô giới hạn, mà không bao giờ bị triệt tiêu. Sự quan sát xã hội học,
dường như bị sự mâu thuẫn không thể vượt qua mà chúng tôi đã rút ra
ở đoạn trước, làm cho mất hiệu quả, thoát khỏi tình trạng đó nhờ chủ
thể có được khả năng khách thể hóa mãi mãi, tức là (dù không bao giờ
có thể tự hủy bỏ như là chủ thể) phóng ra bên ngoài những phần ngày
càng nhỏ hơn của chính mình. Ít ra về lý thuyết, sự chia nhỏ đó của
chủ thể không có giới hạn, nếu không phải là luôn luôn bao hàm sự
hiện hữu của hai yếu tố như là điều kiện của khả năng hiện hữu của
nó.
Địa vị rất quan trọng của dân tộc chí trong các khoa học nhân văn
lý giải vai trò mà nó đã đóng ở một số nước, dưới tên gọi là nhân học
xã hội hay văn hóa, như là nguồn cảm hứng của một chủ nghĩa nhân
bản mới, phát xuất từ việc nó đem lại, dưới hình thức thực nghiệm và
cụ thể, tiến trình vô hạn của sự khách thể hóa chủ thể; tiến trình đó là
rất khó thực hiện đối với cá nhân. Hàng ngàn xã hội đang hay đã tồn
tại trên Trái đất là do con người tạo ra, và vì thế chúng ta tham gia một
cách chủ quan vào chúng: Chúng ta đều có thể đã sinh ra trong đó và
vì vậy có thể tìm cách hiểu chúng như thể chúng ta đã sinh ra trong đó.
Nhưng cùng lúc, toàn bộ các xã hội, so với một xã hội nào đó, chứng
nhận chủ thể có khả năng khách thể hóa trong những quy mô hầu như
vô hạn, vì rằng xã hội quy chiếu đó, do chỉ là một phần rất nhỏ của
thực tại, bản thân nó luôn có xu hướng chia ra thành hai xã hội khác
nhau mà một cái có thể sẽ nhập vào khối lượng khổng lồ của cái luôn
luôn là và sẽ là đối tượng cho xã hội kia, và cứ mãi mãi như thế. Mọi
xã hội khác với xã hội của chúng ta là đối tượng, mọi nhóm thuộc xã
hội của chúng ta, khác với nhóm mà chúng ta thuộc vào, là đối tượng,
mọi tập tục của chính nhóm này mà chúng ta không theo là đối tượng.
Nhưng chuỗi vô hạn các đối tượng đó tạo ra Đối tượng của ngành dân
tộc chí và đã được chủ thể giật ra một cách đau đớn từ chính nó nếu sự
đa dạng của các phong tục và tập quán không đặt nó trước một sự chia
nhỏ được thực hiện trước; không bao giờ sự hàn gắn do lịch sử và địa
