Phương tiện duy nhất để thoát khỏi song đề là thấy được rằng
chính sự trao đổi tạo ra hiện tượng ban sơ, chứ không phải các thao tác
không liên tục trong đó đời sống xã hội phân hủy nó. Ở đó cũng như ở
nơi khác, nhưng nhất là ở đó, phải áp dụng một nguyên tắc mà bản
thân Mauss đã đề ra trong Sơ thảo một lý thuyết đại cương về ma thuật
[viết tắt LTMT]: “Sự thống nhất của tổng thể còn hiện thực hơn là mỗi
bộ phận.” Trái lại, trong LVBT, Mauss ra sức tái tạo cái tổng thể với
những bộ phận, và vì đó rõ ràng là điều không thể làm được, ông phải
thêm vào hỗn hợp một lượng (quantité) bổ sung tạo cho ông ảo tưởng
tìm lại được điều ông muốn. Lượng bổ sung đó là hau [tinh thần, sức
mạnh của đồ vật - ND].
Phải chăng ở đây chúng ta đứng trước một trong những trường
hợp (không phải là hiếm) trong đó nhà dân tộc học tự để cho mình bị
người bản địa lừa phỉnh? Đã đành đó không phải là người bản địa nói
chung (thực ra không hề có), mà là một nhóm bản địa nhất định, trong
đó có nhiều chuyên gia đã quan tâm đến những vấn đề, đã tự đặt cho
mình những câu hỏi và đã thử trả lời. Trong trường hợp này, và thay vì
áp dụng đến cùng các nguyên tắc của mình, Mauss đã từ bỏ chúng để
dùng một lý thuyết của New Zealand có giá trị rất lớn như là tư liệu
dân tộc chí, nhưng lại không là gì khác hơn là một lý thuyết. Thế mà,
không phải bởi vì những vị hiền minh Maori là những người đầu tiên
đã tự đặt cho mình một số vấn đề, và đã giải quyết chúng một cách vô
cùng thú vị nhưng không thỏa đáng chút nào, mà ta phải nghe theo sự
giải thích của họ. Hau không phải là lý do cuối cùng của sự trao đổi:
Đó là hình thức có ý thức mà những người thuộc một xã hội nhất định
trong đó vấn đề có một tầm quan trọng đặc biệt, đã dùng để nhận thức
một sự tất yếu vô thức mà lý do nằm ở nơi khác.
Vào lúc quyết định nhất, Mauss lại do dự và đắn đo. Ông không
biết một cách chính xác nữa là ông nên miêu tả lý thuyết, hay nên làm
ra lý thuyết về thực tại, cả hai đều là bản địa. Về điều đó, ông chủ yếu
có lý: Lý thuyết bản địa ở trong một quan hệ với thực tại bản địa trực
