nhiên (explicitement) tự giao cho mình nỗ lực đó nhằm hiểu đời sống
xã hội như là một hệ thống các quan hệ, ngay khi mới bắt đầu nghiên
cứu, trong LTMT. Nỗ lực đó tạo ra sức sống cho Luận về biếu tặng.
Chính ông, chứ không phải chúng tôi, khẳng định sự cần thiết phải
hiểu hành động ma thuật như là một phán đoán. Chính ông đưa vào
trong phê phán dân tộc chí một sự phân biệt cơ bản giữa phán đoán
phân tích và phán đoán tổng hợp, mà nguồn gốc triết học nằm trong lý
thuyết về các khái niệm toán học. Từ đó, phải chăng chúng tôi đã
không dựa trên cơ sở vững chắc khi nói rằng, nếu Mauss đã có thể
quan niệm vấn đề phán đoán khác hơn là trong những từ ngữ của logic
học cổ điển, và trình bày nó bằng những từ ngữ của logic học về các
quan hệ (logique des relations), khi đó, cùng với chính vai trò của hệ
động từ (copule) có lẽ đã sụp đổ các khái niệm thay thế cho hệ động từ
trong sự biện luận của ông (ông nói rõ điều đó: “Mana... đóng vai trò
hệ động từ trong mệnh đề”), tức là mana trong lý thuyết về ma thuật
và hau trong lý thuyết về biếu tặng?
•••
Quả thật cách nhau hai mươi năm, cách biện luận của LVBT dùng
lại (ít ra trong đoạn đầu) biện luận của LTMT. [...] Khi Mauss viết sơ
thảo này [năm 1902], đó là thời kỳ mà dân tộc học so sánh, phần lớn,
còn chưa từ bỏ - do chính sự thúc đẩy của bản thân Mauss và như ông
nói trong LVBT, “lối so sánh thường xuyên trong đó các định chế mất
đi mọi màu sắc địa phương và các tư liệu mất đi hương vị của nó”. Chỉ
về sau ông mới chú ý nhiều đến các xã hội “thể hiện thực sự những sự
tối đa, những điều quá sáng tạo điều kiện tốt hơn cho việc thấy được
các sự kiện ở nơi mà chúng, dù vẫn không kém phần chính yếu, còn
nhỏ và không tiến hóa”. Nhưng để hiểu lịch sử tư tưởng của ông, để
rút ra một số ý tưởng không bao giờ thay đổi của ông, LTMT có một
giá trị đặc biệt. Và điều đó là đúng, không những cho việc hiểu tư
tưởng của Mauss, mà cả cho việc đánh giá lịch sử của trường phái xã
