gán cho tư duy bản địa những đặc tính do chỗ đứng rất đặc biệt mà ý
tưởng mana được phép chiếm trong lý thuyết của hai ông kéo theo.
Do đó, ta cần phải ra sức cảnh báo những người chân thành
ngưỡng mộ Mauss khi họ có ý muốn dừng lại ở giai đoạn đầu của tư
tưởng của ông và khi họ bày tỏ sự biết ơn đối với các phân tích sáng
suốt của ông ít hơn là đối với tài năng hiếm có của ông trong việc khôi
phục một số lý thuyết bản địa, trong sự lạ lẫm và sự đích thực của
chúng: Bởi vì có lẽ ông đã chẳng bao giờ tìm trong sự trầm tư này sự
ẩn náu lười biếng của một tư duy chao đảo. Nếu cứ bám chặt vào điều
thực ra chỉ là, trong lịch sử tư tưởng của Mauss, một phương pháp tiến
hành sơ khởi, ta sẽ gặp nguy cơ đưa môn xã hội học vào một con
đường nguy hiểm có thể làm cho nó thất bại nếu, tiến thêm bước nữa,
ta giản quy thực tại xã hội vào quan niệm mà con người, ngay cả còn
“dã man”, tự tạo ra về thực tại xã hội. Hơn nữa, quan niệm này có thể
trở thành vô nghĩa nếu tính cách “tư duy phản hồi”
(réflexif) của nó
bị quên đi. Khi đó dân tộc chí có lẽ sẽ tan biến trong một thứ hiện
tượng học lắm lời, tức là một thứ hổ lốn ngây thơ một cách giả dối
trong đó các sự tối tăm hiển nhiên của tư tưởng bản địa có lẽ chỉ được
đưa ra để che giấu các sự lẫn lộn, quá rõ ràng, của nhà dân tộc chí.
Không ai cấm chúng ta tiếp tục tư tưởng Mauss theo một hướng
khác: Hướng mà LVBT đã xác định, sau khi đã khắc phục được sự mập
mờ mà chúng tôi đã ghi nhận về hau. Bởi vì, nếu mana được đề cập
đến ở cuối LTMT, thì hau rất may mắn chỉ xuất hiện ở phần đầu của
LVBT và tất cả bài này xử lý nó như là điểm xuất phát, chứ không phải
như là điểm đến. Ta có thể sẽ đạt đến cái gì khi quay về quá khứ, ta
phóng lên khái niệm mana quan niệm mà Mauss mời chúng ta tạo ra
về trao đổi? Có lẽ phải chấp nhận rằng, như hau, mana chỉ là suy nghĩ
chủ quan về yêu cầu phải có một sự toàn bộ không được nhận thức.
Trao đổi không phải là một cơ cấu phức tạp, được xây dụng từ các sự
