bắt buộc phải tặng, nhận và đáp tặng, nhờ vào một thứ xi măng cảm
xúc (affectif) và huyền bí. Đó là một sự tổng hợp được trực tiếp cung
cấp cho và bởi tư tưởng biểu tượng; trong sự trao đổi cũng như trong
mọi hình thức truyền thông khác, tư tưởng này khắc phục sự mâu
thuẫn cố hữu của nó là nhận thức các sự vật như là các yếu tố của sự
đối thoại, cùng lúc liên quan đến mình và đến tha nhân, và, do bản
chất, phải chuyển từ người này sang người khác. Sự kiện các sự vật là
thuộc người này hay thuộc người kia thể hiện một tình trạng phái sinh
so với tính cách quan hệ ban đầu. Nhưng không phải cũng như thế đối
với ma thuật hay sao? Phán đoán ma thuật, được bao hàm trong hành
vi sản xuất ra khói để gây ra mây và mưa, không dựa trên một sự phân
biệt nguyên thủy giữa khói và mây, nên phải nhờ đến mana để gắn cái
này với cái kia, nhưng dựa trên sự kiện là một bình diện sâu hơn của
tư duy đồng nhất khói với mây, là cái này cũng là cái kia, ít ra về mặt
nào đó, và sự đồng nhất ấy lý giải sự liên hệ tiếp theo, chứ không phải
ngược lại. Tất cả các thao tác ma thuật đều dựa trên sự phục hồi một
sự thống nhất, không phải bị mất đi, (bởi vì không bao giờ có cái gì bị
mất cả), mà là vô thức, hay ít được hoàn toàn ý thức so với bản thân
các thao tác này. Khái niệm mana không thuộc cấp độ thực tại, mà
thuộc cấp độ tư tưởng bao giờ cũng chỉ suy tư một đối tượng, ngay cả
khi nó tự suy tư về chính nó.
Chính trong tính cách quan hệ này của tư duy biểu tượng mà
chúng ta có thể tìm kiếm câu trả lời cho vấn đề của chúng ta. Cho dù
ngôn ngữ xuất hiện vào thời điểm và tình huống nào, nó vẫn chỉ có thể
sinh ra bất chợt. Các sự vật không thể bắt đầu có ý nghĩa dần dần. Tiếp
theo một sự biến đổi mà việc nghiên cứu không thuộc vào các khoa
học xã hội, mà thuộc vào sinh học và tâm lý học, sự chuyển từ một
giai đoạn trong đó không gì có nghĩa cả sang giai đoạn trong đó tất cả
đều có nghĩa. Thế mà, nhận xét đó, bề ngoài có vẻ tầm thường, là quan
trọng, vì sự thay đổi triệt để này là không xảy ra trong lĩnh vực nhận
thức vì nhận thức được tạo ra chậm chạp và dần dần. Nói khác đi, vào
