Theo chúng tôi, quan niệm này hoàn toàn trung thành với tư
tưởng của Mauss. Thực ra, đó không phải là gì khác hơn quan niệm
của Mauss được chuyển đổi từ các phát biểu độc đáo của ông bằng các
từ ngữ của logic lớp (logique des classes), sang các từ ngữ của logic
biểu tượng tóm lược các quy luật tổng quát nhất của ngôn ngữ. Sự
chuyển đổi này không phải là do chúng tôi làm, cũng không phải là
kết quả của một sự tự tiện đối với một quan niệm khởi đầu. Nó chỉ
phản ánh một sự tiến triển khách quan đã xảy ra trong các khoa học
tâm lý và xã hội trong vòng ba mươi năm qua; giá trị của các bài học
mà Mauss dạy đã là một thể hiện đầu tiên của sự tiến triển này và đã
góp phần đáng kể vào đó. Thực vậy, Mauss là một trong những người
đầu tiên đã làm rõ sự bất cập của tâm lý học và logic học truyền thống,
và làm nổ tung những cái khung cứng nhắc của chúng bằng cách giới
thiệu các hình thức tư duy khác, bề ngoài có vẻ “xa lạ đối với trí năng
của những người châu Âu trưởng thành”. Khi ông viết (nên nhớ rằng
luận văn về ma thuật được viết vào thời mà các ý tưởng của Freud
hoàn toàn chưa được biết đến ở Pháp), sự phát hiện này hầu như
không thể được biểu đạt bằng cách nào khác hơn là dưới dạng phủ
định, bằng cách dùng đến một thứ tâm lý học không duy trí (non
intellectualiste)”. Nhưng nếu một ngày nào đó tâm lý học này có thể
được trình bày như là một tâm lý học duy trí một cách khác thì không
ai có lý do để vui mừng hơn Mauss, vì nó biểu đạt tổng quát được các
quy luật của tư duy con người mà các thể hiện đặc thù trong những bối
cảnh xã hội học khác nhau chỉ là các dạng thức. Trước hết, bởi vì
chính LVBT đáng ra đã xác định phương pháp phải dùng trong công
việc này; tiếp theo và nhất là, bởi vì bản thân Mauss đã đề ra cho dân
tộc học mục đích phải đóng góp vào việc mở rộng lý năng con người.
Do đó, ông đã đòi hỏi trước, cho lý năng, tất cả các phát hiện còn chưa
được tiến hành trong các vùng chưa biết đến trong đó những hình thức
tâm thần khó có thể đạt tới, bởi vì đồng thời bị giấu kín ở những nơi
xa xôi nhất của Vũ trụ cũng như ở các xó xỉnh bí mật nhất của tư duy
chúng ta, thường chỉ được thấy khi bị khúc xạ trong một một hào
