xử lịch sự này - ở đây là bất lịch sự - chỉ là một trong các dạng thức
trao đổi được phân tích trong LVBT.
Nghi thức tương tác và cảnh xã hội
Khi ông bỏ bản thảo về cầu nguyện, Mauss vẫn quan tâm đến các
nghi thức và chuyển các nghi thức ma thuật hay tôn giáo đến các nghi
thức xã hội: Ông tin chắc ở sự hiệu quả của hình thức và của công
thức, dù vào thời đó ông chưa có ý niệm tác động thực hiện
(performativité)
của các nghi thức. Đối với dân tộc chí đương đại
[Weber, 2001] công thức chào hỏi, cho dù là nó bị giản quy vào các
thể hiện đơn giản nhất, chỉ cần nhìn qua, bảo đảm sự đồng hiện diện
(coprésence) xã hội của hai người và khả năng tương tác của họ. Khái
quát hơn, các nghi thức cắt trong dòng chảy của đời sống xã hội một
không gian với những quy tắc chuyên biệt, một “cảnh xã hội”. Như
vậy chính công thức long trọng khai mạc một cuộc lễ bảo đảm sự phân
biệt giữa những hành động đóng vai trò quan trọng trong cảnh này và
những gì ở “bên ngoài” (off). Nếu cái hau nói lên và tạo ra quan hệ
giữa hai vật, nếu cái nexum nói lên và tạo ra quan hệ giữa hai người,
các công thức về phép lịch sự mở ra và khép lại một tương tác, tức là
chúng cho phép, ngoài những điều khác, phân biệt các giao dịch với
các chuyển giao.
Một phân tích dân tộc chí như thế về các cung ứng không thị
trường gắn với việc trộn lẫn các cảnh xã hội khác nhau và với các lý
thuyết phức điệu (polyphonique) về các thế giới chồng chéo vào nhau
[Zelizer, 2005; Dufy, Weber, 2007]; các lý thuyết này tìm cách phân
tích các thực tiễn cá nhân; phân tích nói trên chú ý đến việc xây dựng
về định chế các cảnh xã hội và đến các cách mà dân bản địa tham gia
vào trong đó. Nó nhấn mạnh đến - như khi Mauss nghiên cứu các xã
