trào lưu, thay vì đặt làm định đề lý tính của các ứng xử được quan sát,
tìm cách hiểu các lối lý luận của người bản địa, trong sự đa dạng và sự
phức tạp của chúng. Cũng ở đây, các lý thuyết về các Thế giới thù địch
đối lập các thế giới trong đó được kiểm chứng định đề về lý tính cá
nhân (mỗi người dường như theo đuổi một cách có hệ thống lợi ích
của chính mình) với các thế giới trong đó các ứng xử dường như
không logic hay phi lý vì chịu sự chi phối của cảm xúc hay của thói
quen. Các lý thuyết có tính giản quy (réductionniste) cho rằng tất cả
các ứng xử của con người lệ thuộc vào lý tính hay, ngược lại, lệ thuộc
vào cảm xúc và thói quen. Còn về các lý thuyết về các thế giới chồng
chéo, chúng chấp nhận là có nhiều lối lý luận bản địa tùy theo thời
điểm và tình hình, trước khi quan tâm đến sự phát sinh và sự cùng tồn
tại của chúng.
Nếu ta trở lại với sự quan sát dân tộc chí về các cung ứng, chìa
khóa diễn giải mà các lý thuyết về các thế giới chồng chéo đề nghị là
xét các điều kiện của sự cực kỳ hạnh phúc (félicité), khách quan hay
chủ quan, cho phép một sự tương tác nào đó tiến hành mà không gây
ra xung đột. Ta có hai giả thuyết: Hoặc các cung ứng được một hệ
thống pháp lý hay quy phạm và một bố trí (dispositif) vật chất quy
định rõ, khiến cho chúng hoàn toàn không còn nhập nhằng. Mỗi người
đối tác của sự cung ứng biết được những gì mà mình đang làm và chia
sẻ tri thức ẩn tàng đó với các người khác. Đó là trường hợp chung:
Không phải từ lòng tử tế của người hàng thịt mà tôi chờ có được bữa
ăn, và người Trobriand, khi anh ta ở vào trong hệ thống lễ nghi kula,
không cư xử theo các nguyên tắc thương mại của gimwali và ngược
lại. Hoặc các đối tác khác nhau của một giao dịch nào đó có sẵn nhiều
cách để tư duy nó và sử dụng sự nhập nhằng đó để hành động trên
nhiều mức độ. Hai trường hợp điển hình khác lại xuất hiện: Hoặc sự
ngộ nhận cho phép sự giao dịch tiếp tục tiến hành, hoặc sự nhập nhằng
dẫn tới chấm dứt giao dịch hay dẫn đến xung đột.
