... quy tắc luật và quy tắc lợi ích nào?
Chúng ta hãy trở lại với câu hỏi đầu tiên về các trao đổi quà tặng:
“Quy tắc luật và quy tắc lợi ích nào, trong các xã hội thuộc loại hình
lạc hậu hay cổ sơ, bắt buộc phải đáp tặng khi được tặng quà?” Phải
chú ý đến sự giống nhau giữa câu hỏi này và các câu hỏi cổ điển mà
các nhà kinh tế học đặt ra về thị trường. Ở đây, tôi theo sự so sánh gợi
được rất nhiều ý mà Steiner đã thiết lập giữa văn bản của Mauss và
văn bản của Adam Smith trong The Wealth of Nations [Sự giàu có của
các quốc gia] [trích dẫn trong Steiner, 2005: 186]. Adam Smith viết
đại ý như sau: “Bây giờ tôi sẽ xét xem đâu là các quy tắc mà con
người tuân thủ một cách tự nhiên khi trao đổi của cải hoặc với tiền bạc
hoặc để đổi lấy của cải khác. Chính các quy tắc này quy định cái mà ta
có thể gọi là giá trị tương đối hay giá trị trao đổi của của cải.”
Smith hoàn toàn không thấy được quy tắc luật xác định sự trao
đổi: Trái với sự biếu tặng và cả với sự trộm cắp, sự trao đổi không
phải là một sự chuyển giao mà là một sự giao dịch mà sự đáp trả có
thể được đòi, điều đó giả định phải có các sự trừng phạt chính đáng
mà một tập thể (một nhà nước và các nhân viên chuyên nghiệp của nó,
một tổ chức tội phạm như mafia và các bộ hạ của nó, một câu lạc bộ
và nội quy của nó) dùng sức mạnh để bắt các cá nhân (theo nghĩa vừa
sinh lý học và vừa chính trị của từ này) hay những người (theo nghĩa
là pháp nhân hay là người đại diện cho một nhóm) phải chấp nhận khi
họ lăng phạm (trangresser) chúng. Nói cách khác, có một người thứ ba
- người đại diện cho nhà nước, tay súng của mafia hay ban hợp xướng
của bi kịch Hy Lạp - bảo đảm sự tôn trọng quy tắc luật này. Không ai
được xem như không biết luật: Mọi người, kể cả người vi phạm, đều
phải biết rằng một quy tắc đã bị lăng phạm.
Đối với Smith, các quy tắc trao đổi thương mại là vừa “tự nhiên”,
phi lịch sử và vừa có tính tác định (déterministe), vì rằng chúng giải
