và ngay cả bị người ta nhờ đến sự can thiệp của một viên chức của
chính quyền thuộc địa [Testart, 2007: 175]. Ở đây đúng là chúng ta ở
trong thế giới của luật lệ, tức là thế giới trong đó việc dùng đến sức
mạnh là chính đáng dù là nó được giao phó hay không cho một tập thể
những người chuyên nghiệp được hay không được nhà nước trả lương
và trong một thế giới của hợp đồng, dù là hợp đồng chỉ liên quan đến
các của cải như trong một nền kinh tế thị trường hay dù là hợp đồng
cũng ràng buộc con người như một hợp đồng hôn nhân hay hợp đồng
lao động.
Câu hỏi cũng có nguy cơ kéo theo một sự lẫn lộn giữa hai loại
hình lợi ích - lợi ích thực sự kinh tế nhằm không bị thiệt hại khi trao
đổi, hay nhằm tối đa hóa lợi nhuận của mình và lợi ích được xác định
rộng hơn nhằm bảo vệ danh dự hay danh tiếng của mình? Từ khi có
các công trình nghiên cứu của nhà kinh tế học Mỹ Thorstein Veblen
[1899], các nhà kinh tế học biết đến các của cải gây uy thế và biết
quan tâm đến các ưa thích cá nhân của một người tiêu dùng đối với
các của cải phô trương. Tuy nhiên, không chắc rằng hiện tượng “phải
sống đúng theo sự bắt buộc của cương vị xã hội của mình” (noblesse
oblige) và sự tranh nhau tỏ ra hào phóng được phát hiện trong potlatch
đã vượt qua cửa của những nhà kinh tế, nếu ta xét đến sự nghèo nàn
của họ khi quan niệm về lòng vị tha, hoàn toàn không tương hợp với
kích thước tranh đấu của sự hào phóng. Trong sự vận hành của
potlatch có một động thái riêng của sự tương tác (sự bắt chước tăng
theo cấp số nhân (exponentiel) của các ứng xử) được Bateson mô hình
hóa như là quá trình phân biệt (schismogenèse): Sự phát sinh hai ứng
xử ở đây đối xứng nhau, chính trong lòng của tương tác. Mô hình quá
trình phân biệt chắc chắn có thể sáp nhập vào các sự hình thức hóa
toán học phát xuất từ lý thuyết trò chơi, hoàn toàn giống như việc lý
thuyết trò chơi được lặp lại (théorie des jeux répétés) quan tâm đến vai
trò của sự nổi tiếng.
