Lại có pháp tướng mười hai đối, tức là ngữ ngôn và pháp là pháp đối đãi, có
và không là pháp đối đãi, hữu sắc và vô sắc là pháp đối đãi, hữu tướng và
vô tướng đối, pháp hữu lậu và pháp vô lậu đối, sắc và không đối, tịnh và
động đối, trong cùng đục đối, phàm phu và thánh nhân đối, người xuất gia
và người tại gia đối, già và trẻ đối, lớn và nhỏ đối, đây là mười hai đối của
ngôn ngữ pháp tướng.
*
Tánh mình (tự tánh) khi khởi dụng sanh ra mười chín pháp đối: Dài
đối với ngắn, tà đối với chánh, si đối với huệ, ngu đối với trí, loạn đối
với định, từ đối với độc, giới đối với phi, ngay đối với vạy, thật đối với
dối, hiểm đối với bình, phiền não đối với Bồ-đề, thường đối với không
thường, bi đối với hại, vui đối với giận, bố thí đối với bỏn sẻn, tới đối
với lui, sanh đối với diệt, pháp thân đối với sắc thân, hóa thân đối với
báo thân. Ấy là mười chín pháp đối.
Giảng:
Lúc Chân như Tự tánh sanh khởi tác dụng, nó có mười chín đối, tức là dài
đối với ngắn, không có dài thì không hiển được cái ngắn, nếu không có
ngắn thì không hiển được cái dài, cho nên dài và ngắn là pháp tương đối. Ở
giữa dài ngắn là trung đạo. Giữa tà và chánh cũng là nghĩa trung đạo, cho
nên tà và chánh đối. Ngu si và trí huệ đối – ngu dốt và thông minh cũng là
tương đối. Loạn và định đối, tại sao trong tâm loạn? Tại vì không có định
lực. Từ và độc đối, vì từ có thể ban vui. Giới và phi đối, giới tức là chư ác
mạc tác, chúng thiện phụng hành, cho nên nó cùng với sai quấy đối. Ngay
thẳng và cong vạy đối. Thực và hư đối. Nguy hiểm và bình an đối. Phiền
não và Bồ-đề đối, thường và vô thường đối. Bi có thể bạt khổ, nó cùng với
hại đối. Hoan hỷ và sân nhuế đối. Bố thí và xan tham đối, năng xả thì không
có xan tham. Tiến trước và lui sau đối. Sanh và diệt đối. Pháp thân biến
mãn khắp nơi, cùng với sắc thân đối. Hóa thân với báo thân đối. Trên đây là
do tự tánh sanh ra cái dụng này, có mười chín đối.
