sống. Nhưng những biến cố năm 1926 đã làm làng báo chợt tỉnh vùng ra
khỏi cơn mê để lãnh lấy trách nhiệm đối với quốc gia. Từ « vô ý thức » đến
« ý thức », báo chí Việt Nam dưới con mắt Trần Tấn Quốc đột nhiên vùng
dậy để nhận biết chính mình và gánh lấy nhiệm vụ, chỉ nhờ hai biến cố
chính trị xảy ra trên lộ trình báo chí.
c) Tiêu chuẩn các biến cố thời sự (chính trị, xã hội, văn hóa và phát
triển báo chí)
Quan niệm thứ ba về sự phân chia các giai đoạn báo chí là quan niệm
tổng hợp của nhà văn Nguyễn Ngu Ý. Con mắt của Nguyễn Ngu Ý nhìn vào
tiến trình của làng báo Việt Nam với nhiều khía cạnh hơn con mắt của hai
học giả đi trước là Thê Húc và Trần Tấn Quốc. Với quan niệm tổng hợp đó,
Nguyễn Ngu Ý đưa ra một cách phân chia khác, với 4 giai đoạn trong đó
những cái mốc phần ranh giới có thể là biến cố chính trị, văn hóa mà cũng
có thể là các biến cố xã hội hay của chính làng báo xứ sở. Tiến trình của báo
chí Việt Nam dưới con mắt của Nguyễn Ngu Ý có 4 chặng dưới đây :
1. Giai đoạn lệ thuộc (báo chí do người Pháp chủ trương) 1865-1917.
2. Giai đoạn độc lập (báo chí do người Việt chủ trương) và đấu tranh
chánh trị 1918-1929.
3. Giai đoạn phát triển 1930-1945.
4. Giai đoạn thương mại hóa (Báo chí được khai thác như những cơ sở
doanh thương và kinh tế) 1946-1965.
Khi phân chia như trên, chính Nguyễn Ngu Ý cũng cho là để dễ trình
bày tiến trình của báo chí chứ không có gì khẳng định. Nhưng nhìn vào sự
phân chia đó ai cũng thấy cái mốc đầu tiên mà ông cắm vào cuối giai đoạn
một là sự giải thoát báo chí ra khỏi tay người Pháp. Sự thay đổi đó chính là
một biến cố của báo chí có pha lẫn màu sắc chính trị. Cái mốc thứ hai, đặt ở
năm 1918 là cái mốc văn hóa và xã hội, được cắm vào cuối giai đoạn hai để
đánh dấu ngày Thế chiến thứ hai chấm dứt. Ta thấy nó mang tính chất chính
trị, khi báo chí Việt Nam đóng vai trò đấu tranh chính trị giữa từng lớp sĩ
