1. Giai đoạn phôi thai 1865-1884.
2. Giai đoạn bán ý thức 1884-1914.
3. Giai đoạn ý thức 1914-1945.
4. Giai đoạn thương mại hóa mặc dầu vẫn có ý thức cao độ 1945-1965.
e) Tiêu chuẩn văn hóa và kỹ thuật
Có lẽ không ai có thể hoàn toàn hài lòng với sự phân chia tiến trình báo
chí theo các tiêu chuẩn trên đây. Người quan sát báo chí vẫn còn khao khát
một tiêu chuẩn nào khác để hình dung một tiến trình hợp lý hơn và xác thực
hơn. Thưa đó là cách phân chia các giai đoạn lịch sử báo chí theo tiêu chuẩn
văn hóa và kỹ thuật.
Sở dĩ chúng ta cần phối hợp cả hai yếu tố văn hóa và kỹ thuật thành
một tiêu chuẩn bởi vì những biến chuyển trong tiến trình của báo chí đòi hỏi
cả hai yếu tố này.
Theo tiêu chuẩn trên, cái mốc đầu tiên xin được đặt ở năm 1915. 40
năm sau khi báo chí Việt Nam xuất đầu lộ diện. Tại sao vậy ? Lý do là vì
trong 40 năm đó mặc dầu báo chí có biến chuyển theo các sự kiện lịch sử
hay chính trị, nhưng chẳng thay đổi là bao về mặt văn hóa và kỹ thuật. Suốt
trong 40 năm, nội dung tờ báo có khác nhau nhưng về phương diện văn hóa,
phải đợi mãi tới 1915 mới xuất hiện một biến cố đặc biệt. Đó là sự chuyển
hướng của báo chí từ chính trị vào đời sống văn hóa, với sự góp mặt đầu tiên
của những cây viết tên tuổi mới cùng với những chủ đề mới. Các chủ đề này
đưa người đọc vào vấn đề phát triển học thuật Đông, Tây, phổ biến tư tưởng
triết học, đồng thời đề cao văn hóa quốc gia. Đây là thời kỳ báo chí nhận
thức được rằng nhiệm vụ của mình không hẳn chỉ ở trong lãnh vực chính trị
mà còn ở cả trong lãnh vực văn hóa nữa.
Nhưng giai đoạn đó chưa phải là giai đoạn nhảy vọt. Cái mốc của bước
tiến nhảy vọt về văn hóa phải là năm 1930, khi cả làng báo nối gót nhau
chuyển mình theo chiều hướng mới. Đây là năm những tờ báo phụ nữ đầu
tiên xuất hiện trên văn đàn. Cùng với những tờ báo đó, báo chí Việt Nam ồ
ạt lột xác, xuất hiện với những bộ mặt khác lạ hơn và nội dung phong phú
