chứa đựng toàn những món ăn tinh thần mới như thơ văn trào phúng, tin tức
thể thao, kịch trường, tiểu thuyết dài, tranh hí họa. Như một cơn gió mát,
báo chí đã được dân chúng đón nhận niềm nở. Nhờ sự niềm nở đó, báo chí
bước xa hơn trong việc cải tiến xã hội, chỉ trích các bất công, hướng dẫn dư
luận trong cách sống, đóng góp vào việc phục hưng và kiện toàn văn hóa.
Chúng ta có thể coi giai đoạn này như một cách mạng báo chí, so với thời
gian trước.
Nhưng thời gian nhảy vọt không kéo dài lâu. Biến cố năm 1946 đã lại
lôi kéo báo chí về với sứ mạng lịch sử. Với cuộc cách mạng mùa thu 1945,
báo chí lại trở thành lơ là với văn hóa và đặt nặng vai trò chính trị. Cùng với
chiều hướng đó, báo chí còn dấn thân phục vụ độc giả theo chiều hướng
thương mại. Cho nên giai đoạn sau 1945 có thể chỉ coi là giai đoạn « tất cả
cho độc giả », báo chí trở thành những cơ sở giao dịch và phát triển kinh tế.
Để kết luận phần này, ta có thể phân chia các thời kỳ báo chí theo tiêu
chuẩn văn hóa như dưới đây :
1. Giai đoạn phôi thai 1865-1915.
2. Giai đoạn phát triển văn hóa 1915-1930.
3. Giai đoạn cách mạng báo chí 1930-1945.
4. Giai đoạn phát triển kinh tế 1945-1965.
f) Tiêu chuẩn độc giả
Trong số những người phân chia các giai đoạn lịch sử báo chí, có người
chỉ nhìn vào con số độc giả để dùng nó như một thước đo bước tiến của báo
chí. Cái nhìn này tuy có phần hạn hẹp, nhưng vô cùng chính xác, mặc dù
rằng nó không phản ảnh được nhiều khía cạnh liên quan đến báo chí.
Với cái nhìn đó, ông ta đưa tầm mắt vào con số độc giả cũng như hình
thức của tờ báo để dựng những cái mốc phân chia, nhưng không đặt tên các
giai đoạn trong tiến trình của báo chí. Cái mốc đầu tiên được đặt vào năm
1865, với Gia Định Báo, nghĩa là ngày báo chí phát sinh tại nước ta. Mốc
thứ hai được đặt ở năm 1924, với Trung Lập Báo, tờ báo đầu tiên của Việt
Nam làm theo quan niệm Tây phương với các bài nói về đời sống dân
