v.v… Tất cả mọi biến đổi của báo chí được Thê Húc sưu tầm, đánh giá,
nghiên cứu để rồi lựa ra những biến đổi quan trọng làm cái mốc cho các thời
kỳ của tiến trình báo chí.
Vậy sự phân chia theo tiêu chuẩn hoạt động của báo chí, như Thê Húc
đã làm, mang những tính chất gì ? Câu trả lời có thể là sự phân chia đó chính
xác, đầy đủ, nhưng… phiến diện. Chính xác vì nó đã căn cứ vào những sự
kiện có thực. Đầy đủ vì nó đã căn cứ vào hết mọi biến đổi đáng kể trong tiến
trình báo chí 100 năm qua. Nhưng phiến diện vì nó chỉ phản ảnh những sinh
hoạt của riêng báo chí mà thôi, trong khi báo chí không phải là một sinh hoạt
riêng rẽ trong xã hội. Nó là một phần tử trong một cộng đồng, nó phân phối
ảnh hưởng của nó ra ngoài, đồng thời tiếp nhận ảnh hưởng của các sinh hoạt
khác vào trong. Như vậy việc phân chia các thời kỳ lịch sử báo chí theo tiêu
chuẩn của Thê Húc rất cần được bổ khuyết cho được thêm hoàn hảo.
Người bổ khuyết cho Thê Húc có thể là Trấn Tấn Quốc. Ông vốn là
một nhà báo, nghĩa là làm báo, viết báo và sống bằng nghề báo. Nhưng khi
phân chia các giai đoạn lịch sử báo chí, ông không đóng vai người làm báo
mà lại đóng vai chính khách, nhìn vào các biến cố chính trị để cắt đoạn con
đường mà báo chí đã đi qua. Thật vậy, T.T. Quốc, khi đi tìm ranh giới cho
các giai đoạn, không để ý tới việc báo ra mắt, báo đóng cửa, báo phát triển
như Thê Húc. Ông chỉ để ý tới việc báo chí có ý thức được nhiệm vụ chính
trị của mình không mà thôi. Cũng chính vì quan niệm đó mà T.T. Quốc chỉ
chia tiến trình báo chí ra làm hai : giai đoạn vô ý thức và giai đoạn ý thức.
Đối với T.T. Quốc, tiến trình báo chí, cả 100 năm dài, chỉ mang duy
nhất một cái mốc giữa đường là năm 1926, năm mà nhà cách mạng Phan
Châu Trinh về nước và chết. Đây là biến cố chính trị, hoàn toàn bắt nguồn từ
lịch sử chính trị và chỉ ảnh hưởng tới báo chí chứ không phải là một biến cố
của báo chí.
Như vậy, cái nhìn của T.T. Quốc đối với báo chí, đối với một người làm
chính trị có thể là đầy đủ, nhưng đối với người làm báo thì quả là thiếu sót.
Cái nhìn đó không cho chúng ta một hình ảnh đầy đủ về các giai đoạn lịch
