sử báo chí, và cũng không cho thấy gì ngoài một cái mốc duy nhất, hơi bé
nhỏ, trên con đường quá dài và đầy rẫy biến cố.
Trên con đường dài và đầy rẫy biến cố đó, Nguyễn Ngu Ý đã đứng ra
cắm bốn cái mốc, căn cứ vào những tiêu chuẩn khác nhau và cho chúng ta
một quan niệm tổng hợp về các giai đoạn trong tiến trình của báo chí. Trong
cái nhìn của Nguyễn Ngu Ý, ta thấy có tiêu chuẩn chính trị, tiêu chuẩn văn
hóa, và cả tiêu chuẩn phát triển báo chí. Nguyễn Ngu ý có cái nhìn của một
nhân vật vừa là chính khách, vừa là người làm báo, vừa là người làm văn
hóa. Đủ bằng đó tiêu chuẩn được thu gọn vào tầm mắt của Nguyễn Ngu Ý
khiến chúng ta thấy quan niệm của ông có phần đầy đủ hơn những quan
niệm trước, và vẫn chính xác như vậy.
Nhưng nếu đứng trên một vị trí khác, đi tìm sự hoàn hảo trong sự phân
chia các giai đoạn báo chí, thì cái nhìn của Nguyễn Ngu ý vẫn chưa thể được
chấp nhận. Lý do là vì trong khi dùng một quan niệm tổng hợp để phân chia,
Nguyễn Ngu ý không tận dụng được mọi biến cố lớn nằm ở mỗi khía cạnh.
Nói một cách giản dị hơn, đã tổng hợp thì không nói được chi tiết, và ngược
lại, đã nói tới chi tiết thì không thể tổng hợp được nhiều tiêu chuẩn. Chắc
hẳn chính Nguyễn Ngu Ý cũng đã nhận thức được điều này nên khi làm
cuộc phân đoạn, ông đã nói là « xin tạm phân chia cho dễ trình bầy chứ sự
phân chia của ông không có gì là khẳng định ».
Ngoài những quan niệm của các học giả tiền phong, người phân chia
lịch sử báo chí theo tiêu chuẩn lịch sử quốc gia có lẽ cũng không thể nào
đưa ra một hình ảnh đầy đủ và hoàn hảo. Lịch sử chỉ ảnh hưởng tới báo chí
trên một khía cạnh nào đó, không hoàn toàn làm cho báo chí lột xác hay
nhảy vọt được. Chúng ta có thể tưởng tượng báo chí như một con tầu, ảnh
hưởng của biển cả, của thời tiết, của giông tố có thể khiến cho nó chuyển
hướng vào một thời gian nào đó chứ không thể làm cho con tầu này biến
thành một con tầu khác.
Như vậy người phân chia lịch sử báo chí theo tiêu chuẩn lịch sử cũng
không tránh khỏi cái phiến diện của người phân chia theo tiêu chuẩn chính
trị. Tuy nhiên, tiêu chuẩn lịch sử cho chúng ta một hình ảnh rõ rệt hơn, với
