chắc chắn rằng giá trị của báo chí là tùy thuộc vào sự gia tăng con số độc
giả.
Nói đúng ra, tiêu chuẩn độc giả trong việc phân chia giai đoạn báo chí
cho chúng ta một kết quả nằm trong lãnh vực kinh tế, với mãi lực báo chí
tính bằng con số. Tiêu chuẩn này chỉ có giá trị khi được dùng để bổ khuyết
cho các tiêu chuẩn phân chia khác quan trọng hơn để người nghiên cứu tìm
được một ý niệm đầy đủ về tiến trình của báo chí.
Như thế, cái nhìn vào con số độc giả gia tăng là cái nhìn của một nhà
kinh tế đi tìm một con đường gia tăng mãi lực, hay một nhà thống kê muốn
ghi lại những biến đổi mang tính chất thương mại của báo chí. Cái nhìn đó
chẳng ảnh hưởng bao nhiêu đối với nhà chính trị, nhà viết sử hay nghiên cứu
xã hội. Tuy nhiên nó không phải là không cần thiết cho chúng ta trong khi
phân chia tiến trình báo chí Việt Nam trên mọi khía cạnh.
Cuối cùng, việc phân chia lịch sử báo chí theo tiêu chuẩn thế hệ tuy có
đầy đủ và khá xác thực nhưng cũng chỉ nhằm khảo sát tiến trình của báo chí
về phương diện ý thức mà thôi. Phương pháp phân chia này nhấn mạnh vào
các biến cố lịch sử và bỏ sót một số yếu tố khác đánh dấu bước tiến của làng
báo Việt Nam suốt quá trình 100 năm sinh hoạt.
4. KẾT LUẬN
Báo chí là một sinh hoạt gắn liền với các ngành sinh hoạt khác trong xã
hội. Ảnh hưởng giữa nó đối với xã hội là một ảnh hưởng hỗ tương, nghĩa là
nó chi phối các sinh hoạt xã hội trong khi tiếp nhận sự chi phối từ bên ngoài
vào nội bộ của mình.
Vì lý do đó, báo chí không bao giờ đứng riêng rẽ trong không gian và
thời gian. Nó không phải là sản phẩm độc lập. Mọi biến đổi xã hội, chính trị,
lịch sử, kinh tế, đều có tầm ảnh hưởng đến báo chí, lúc đầu tạo cơ hội cho
báo chí phát sinh và sau đó giúp báo chí phát triển. Nhưng chính trong khi
báo chí phát triển, nó tạo nên những biến đổi, dù xa dù gần, đối với các
ngành sinh hoạt khác.
