- Nam Phong Tạp Chí (1917-1934)
Khác với tờ Đông Dương Tạp Chí là tờ báo mà nhà nước Bảo Hộ muốn
dấu kín khuynh hướng và xuất xứ, tờ Nam Phong Tạp Chí ra đời một cách
công khai để lộ chủ trương của nhà cầm quyền Pháp. Sáng lập tờ báo này là
viên Trưởng Phòng Chính Trị Phủ Toàn Quyền Louis Marly, còn người chủ
trương là ông Phạm Quỳnh, một viên chức Trường Viễn Đông Bác Cổ. Ông
Phạm Quỳnh tốt nghiệp Trường Thông Ngôn vào năm 1908. Ông vốn có
khuynh hướng cổ võ chế độ quân chủ lập hiến nên thường viết bài về
khuynh hướng này. Phụ tá của ông là Nguyễn Bá Trác, một vị thâm nho
từng xuất ngoại bôn ba và tham gia cuộc tranh đấu chống thực dân.
Nam Phong Tạp Chí xuất bản hàng tháng. Ngay trong tờ báo số 2 ra
trong tháng 3-1917, bài viết của Phạm Quỳnh đã giới thiệu rõ khuynh hướng
của tờ báo này :
« …Trong nước ta ngày nay, không những là những người thuần cựu
học mà không thích dụng thời thế, những người thuần tân học cũng không
ưng thuận với quốc dân. Người nọ thiếu cái gốc mà người kia thiếu cái ngọn
cây vậy. Chi bằng ta tiếp ngọn nọ vào cái gốc kia lấy một giống cây riêng
cho cái vườn Việt Nam ta ?
Nhà nước Bảo Hộ tất sẵn lòng mà giúp ta gây nên một tư trào mới. Cái
thiên chức của nước Đại Pháp xưa nay vẫn là đi dạy cho các dân các nước
biết phát triển cái quốc túy của mình khiến cho mỗi dân mỗi nước biết nhìn
cái « nhân cách » riêng mà sống theo cái nhân cách ấy, chớ nước Pháp
chưa từng bao giờ lấy sự đồng hóa các dân khác theo như mình làm một cái
lương hảo chính sách. Hết thảy quốc dân đều một lòng khuynh hướng vào
một mục đích chung, thế sao chẳng có ngày đạt được. Biết đâu ? Đến ngày
ta có đủ tư cách mà quản trị lấy công việc ta thì nhà nước hẹp gì mà chẳng
cho chúng ta quyền tự trị. Cái lượng lớn ấy không phải là trái với chính
sách của nhà nước Bảo Hộ, mà thực là hợp với cái lý tưởng, cái lịch sử của
nước Đại Pháp.
