Tại miền Nam, báo chí cũng nhất loạt bị ngưng hoạt động. Lệnh cấm
này là do Tướng Anh Gracey ban ra, người được giao phó nhiệm vụ giải
giới quân đội Nhật. Ngày 20-9-1945, ngay khi nhậm chức đại diện quân đội
Đồng Minh tại Việt Nam, Tướng Gracey cho ngưng mọi hình thức thông tin
tại Saigon. Thế là mọi người làm báo phải tạm giải nghệ cho đến ngày cuối
tháng 11 năm 1945, báo chí mới được phép hoạt động trở lại và chuyển ngay
sang một giai đoạn mới với những khuynh hướng mới vì cuộc chiến đã mở
màn.
4. BÁO CHÍ KHÁNG CHIẾN (1945-1954) VÀ THỜI KỲ THƯƠNG
MẠI HÓA CỦA BÁO CHÍ (1945-1965)
Ngay trong thời gian đầu của cuộc chiến, báo chí đã mạnh dạn nêu
gương trong việc đóng góp vào nổ lực chung yểm trợ kháng chiến và chống
thực dân. Mặc dầu gặp nhiều thử thách và đe dọa, báo chí vẫn hiên giang
làm tròn thiên chức của mình mà dân giao phó. Bất cứ điều gì dân chúng
trông chờ, báo chí sẵn sàng nói lên một cách thật vô tư. Chính thái độ tích
cực này làm cho nhà cầm quyền nổi giận và tìm cách khóa miệng báo chí.
Khi nhà cầm quyền bắt đầu gây áp lực với báo chí, sự đoàn kết trong
làng báo lại bền chặt hơn bao giờ hết. Để chống lại sự đe dọa của nhà cầm
quyền, báo chí cũng áp dụng một thái độ quyết liệt « ăn thua đủ ». Có lẽ một
phần nhờ tinh thần ái quốc có sẵn trong người, một phần nhờ hậu thuẫn sốt
sắng của dân chúng, báo chí Việt Nam sẵn sàng gánh vác mọi nhiệm vụ mặc
dù nguy hiểm đang chờ. Chưa có thời gian nào trong quá khứ mà báo chí đạt
được một thái độ đồng đều và cứng rắn như vậy.
Tới năm 1947 thì nhà cầm quyền buộc lòng phải áp dụng biện pháp
mạnh đối với báo chí. Biện pháp mạnh đó là việc bắt buộc mọi tờ báo Tết
phải có sự kiểm nhận của Bộ Thông Tin mới được phát hành. Làng báo lúc
đó bắt đầu chấp nhận thái độ dè dặt để tránh né chứ không còn buông thả
như trước đồng thời cùng hợp nhau lại mong tìm một đường lối dung hòa để
thích ứng với tình thế nhưng cuối cùng vẫn không đạt được kết quả nào.
Trong khi đó nhà cầm quyền vẫn không thay đổi quyết định cũ là bắt buộc
