thành quách nhân dân y nhiên như cũ mà nghĩ rằng chưa mất đâu! Ấy là
người ngoài còn vì mình mà xấu hổ thay, huống mình ở trong quốc dân mà
không biết xấu hay sao? Nên tôi đêm ngày nhất uất, dẫu chết cũng không
nhắm mắt được vậy. Tôi có một đôi câu đối liên di bút để lại và gửi nhời
nói với các thân bằng cố hữu, hết thảy đồng bào xin nhớ lấy sáu chữ, ai ai
cũng có một lòng ấy, đời đời cũng giữ một sự ấy, không đạt được mục đích
thì không thôi. May ra ngày sau quốc hồn còn được, quốc sỉ rửa được. Đại
Việt ta có thể mở mặt ở trên địa cầu được chăng. Sáu chữ là gì? Là “Bảo
quốc túy, tuyết quốc sỉ”. Sáu chữ ấy thật là một cái hộ phù cứu nước rất
linh, rất mạnh không gì hơn nữa. Tôi xin chúc Đại Việt ta vạn vạn tuế, đồng
bào ta vạn vạn tuế.” Cụ cho in chữ “bảo quốc túy, tuyết quốc sỉ” ra nhiều
mảnh giấy nhỏ dự định sẽ phát cho những người đi dự đám tang của mình,
mong muốn biến buổi đưa tang của mình thành một buổi tuyên truyền lòng
yêu nước, thức tỉnh đồng bào về nỗi nhục mất nước... Trước khi trút hơi thở
cuối cùng, cụ kịp để lại cho con cháu dòng tuyệt bút bằng chữ Hán:
Xuất thánh ư tây, dữ xuất thánh ư đông, kỷ trùng dương tâm lý giai đồng,
hu đốt tai khu khu cử nghiệp ngộ dư, nhai đáo mộ niên tài hữu giác.
Vị quốc nhi sinh diệc vị quốc nhi sinh tử, sổ thập tải chí nguyện vị toại, sở
vọng giả thế thế hậu nhân tư ngã, di lai công sỉ tất vô song.
(Có thánh bên tây lại có thánh bên đông, ngàn dặm trùng dương tâm l ý như
.nhau, thương thay nghề cử nghiệp hại ta, lúc tuổi xế chiều mới biết
Vì nước mà sống cũng vì nước mà chết, mấy chục năm trời ước mong
không toại, chỉ nguyện người hậu lai nhớ tới, mối hờn đất nước đừng quên.)
Nhận được tin cụ cử Lương qua đời, thực dân Pháp sợ rằng đám tang của cụ
sẽ trở thành một cuộc biểu tình, nên đã nhanh chóng đến khám nghiệm tử
thi, cho rằng cụ bị bệnh thời khí nên phải chôn cất ngay trong ngày. Đây là
mánh khóe của giặc nhằm ngăn chặn một cuộc biểu tình chính trị.
