xâm trước kia, dẫu có khó khăn và chênh lệch lực lượng đến đâu thì chúng
ta cũng chiến thắng, bởi kẻ thù lớn thường trực của Việt Nam trước kia là
Trung Quốc, thì vẫn là cuộc chiến giữa hai nước hệ tư tưởng phong kiến
phương đông. Nay, để đánh được kẻ thù quá mạnh, vượt qua dân tộc ta cả
hàng thế kỷ về sự phát triển, chúng ta không thể chiến đấu bằng cách cũ.
Trước hết, tự bản thân cả dân tộc phải thay đổi, bắt kịp sự phát triển chung
của nhân loại. Sự thay đổi trong tư duy, trong nhận thức sẽ cho chúng ta sự
thay đổi trong hành động.
Để một xã hội thay đổi, tiến kịp nền văn minh chung của thế giới, công
cụ số một là giáo dục quốc dân - đó là điều mà các nhà tiền bối đã kịp
nhận ra trong một bối cảnh đất nước đầy chông gai.
Công cuộc khai trí canh tân do Phan Châu Trinh phát động đã tạo một làn
sóng mới tại quê hương ông - một con đường đấu tranh công khai, hợp pháp
với những khẩu hiệu “Ỷ Pháp cầu tiến bộ”, “Duy tân tự cường”, với khát
vọng nhanh chóng đưa dân tộc vươn lên ngang tầm thời đại. Từ đây, phong
trào duy tân đã lan khắp đất nước, hòa với phong trào Đông du của Phan
Bội Châu - với chủ trương chống Pháp bằng vũ lực, có dựa vào sức mạnh
của nước láng giềng là Nhật Bản. Những phong trào hồi đó đã lan rộng
khắp cả nước, để lại một dấu son trong lịch sử, giúp nhân dân thức tỉnh, ý
thức được thân phận nô lệ lầm than, nung nấu tinh thần chống giặc ngoại
xâm - một tiền đề quan trọng cho cuộc khởi nghĩa vĩ đại tháng 8.1945.
