và Phương Sơn: Mua gạo ở Hải Dương, Thái Bình, về Hà Nội bán. Do
không có kinh nghiệm nên các cụ đã bị thua lỗ. Sau đó, Đỗ Chân Thiết
cùng một số người lập hội buôn Đồng Tế Lợi ở phố Mã Mây, chuyên buôn
bán hàng nội hóa, rồi mở thêm hiệu Tụy Phương chuyên buôn bán thuốc
Bắc. Hai thành viên quan trọng của Đông Kinh Nghĩa Thục là Hoàng Tăng
Bí và giám học Nguyễn Quyền cũng cùng nhau mở công ty Đông Thành
Xương ở Hàng Gai, vừa buôn bán hàng tạp hóa vừa làm công nghệ như dệt
xuyến hoa đại đóa, ướp trà sen. Hồi đó, các sản phẩm của hai cụ làm ra
được khách hàng đánh giá chất lượng không kém gì hàng nước ngoài.
Ngoài ra có các công ty Nghiêm Xuân Quảng buôn bán the lụa Thái Bình;
công ty Đông Ích dệt và xuất khẩu lụa .v.v. Tiếp đó, phong trào lập hội kinh
doanh còn được lan dần ra các tỉnh. Khẩu hiệu Chấn hưng nội hóa, bài trừ
ngoại hóa không chỉ có tác dụng thúc đẩy nền kinh tế phát triển mà còn là
một trong những hành động cổ vũ tinh thần tự cường, lòng yêu nước. Các
cụ đã dũng cảm đứng lên cạnh tranh với kinh tế tư bản Pháp và Hoa kiều.
Trong không khí đầy phấn chấn, khẩu hiệu Người Việt Nam dùng hàng Việt
Nam, và Dùng hàng nội là yêu nước lan truyền trong người tiêu dùng, như
kích thích thêm phong trào thực nghiệp và tinh thần tự cường dân tộc.
Những cái tên như Liên Thành thương quán ở Bình Thuận, Triều dương
thương quán ở Nghi Lộc- Nghệ An, các cơ sở Minh Tân ở Nam kỳ... chịu
ảnh hưởng từ phong trào Duy Tân của Phan Châu Trinh, đã hòa chung với
phong trào thực nghiệp của Đông Kinh Nghĩa Thục, tạo thành một làn sóng
trên toàn quốc. Đặc biệt, cơ sở sản xuất nước mắm Liên Thành làm ăn phát
đạt, đóng góp nhiều cho các phong trào yêu nước và sau này đã từng dự đấu
xảo thuộc địa Pháp tại Marseille vào năm 1922, xuất khẩu sang các nước
trong khu vực - cũng ảnh hưởng từ phong trào Duy Tân do Phan Châu
Trinh phát động.
Nguyễn Hiến Lê kể lại trong cuốn Đông Kinh Nghĩa Thục: “Phong trào
kích thích đồng bào tới nỗi vài quan lớn đương thời cũng khảng khái xin
nghỉ việc để về nhà đi buôn. Như cụ Nghiêm Xuân Quảng đương làm án sát
