như chúng ta đã thấy, một con người với ý chí và tinh thần yêu nước ngùn
ngụt trong huyết quản, cụ có thể tìm mọi cách để được góp sức mình, cho
đến hơi thở cuối cùng.
Quả đúng là chuyến ra đi biệt xứ của cụ Cử hoàn toàn không như mọi người
hình dung. Không phải chỉ là chuyện làm sao để có thể sống sót lay lắt chờ
đợi ngày trở về cố quốc, mà cụ Can đã tạo dựng một cuộc sống ổn định,
đàng hoàng. Và hơn thế nữa, cụ còn làm được điều mà ngay cả những
người sống trong hoàn cảnh bình thường cũng khó có thể thực hiện nổi!
Nam Vang khi đó là thủ phủ Campuchia, một vùng đất cũng nằm trong
trong tầm kiểm soát của thực dân Pháp thời đó.Những người đi đày bị ném
vào một thành phố xa lạ, khác biệt về ngôn ngữ, văn hóa - một thách thức
lớn với bất kỳ ai trên con đường đi đày, phải làm sao để xoay xở lo lấy
miếng ăn, nơi ở. Và tại đây, những người tù như Lương Văn Can vẫn bị
chính quyền thực dân quản thúc. Dẫu gì thì Nam Vang cũng là quê hương
thứ hai, mà cha con cụ Cử.
Trong thời gian kiếm kế sinh nhai tại Nam Vang, Lương Văn Can đã phát
hiện ra nơi đây chính là một thị trường đầy tiềm năng còn đang bị bỏ ngỏ.
Hàng hóa sơ sài và việc buôn bán cũng không mấy được chú trọng phát
triển. Lập tức, cụ đã tìm cách xoay xở làm kinh tế, trước hết để hai cha con
đủ sống và lo cho Lương Ngọc Môn có điều kiện ăn học. Ngoài ra, hẳn cụ
Cử còn nuôi một ý đồ lớn: muốn gây dựng ngay tại nơi lưu đày một căn cứ
của Cách mạng.
Điều này cho ta thấy ở Lương Văn Can một sự nhạy bén khác thường trong
lĩnh vực kinh doanh.
Khác với những nhà kinh doanh trong thời bình, Lương Văn Can lấy
việc làm kinh doanh để đạt được một mục đích thiêng liêng đó là
phụng sự tổ quốc. Điều này không phải chỉ trong thời gian cụ sinh sống
