chiến sĩ cũng đã chiến đấu đến hơi thở cuối cùng. Hơn 4 tháng trời chống
trả quyết liệt, cuộc khởi nghĩa Thái Nguyên đã bị dập tắt. Đội Cấn đã tự sát
để không rơi vào tay giặc.
Một thời gian dài sau phong trào Cần Vương thất bại, mới có một cuộc khởi
nghĩa mới, với một ngọn cờ mới cổ vũ lòng yêu nước và ý chí đấu trnh
chống giặc ngoại xâm. Cuộc khởi nghĩa tuy thất bại nhưng đã tạo tiếng
vang rất lớn, một lần nữa dấy lên tinh thần yêu nước trong nhân dân. Hai
bản tuyên ngôn của Lương Ngọc Quyến đã làm xúc động hàng triệu trái tim
người dân nước Việt. Hình ảnh hai người anh hùng Đội Cấn và Lương
Ngọc Quyến đã đi vào lịch sử của dân tộc.
Cái chết của Lương Ngọc Quyến là nỗi đau đối với người cha già trong giai
đoạn đang tha hương xứ người. Song, sự hy sinh của Lương Ngọc Quyến
không hề uổng phí. Trong nỗi đau đó có cả niềm tự hào vì đó là sự hy sinh
của một anh hùng dân tộc. Lương Văn Can đã đóng góp cho dân tộc một vị
anh hùng.
Buôn bán cũng là làm cách mạng
Lương Văn Can có một nỗi đau riêng: ông có 5 người con trai thì 5 người
đều chết từ rất trẻ. Năm người con trai đều ít nhiều góp sức cho đất nước.
Ngoài Lương Ngọc Quyến ghi danh với cuộc khởi nghĩa Thái Nguyên,
Lương Ngọc Nhiễm - một du học sinh trong phong trào Đông Du cũng qua
đời khi mới ở tuổi 28. Như vậy, trong năm 1917, Lương Văn Can phải liên
tiếp đương đầu với nỗi đau mất hai người con. Con trai trưởng là Lương
Trúc Đàm, một trong những sáng lập viên của Đông Kinh Nghĩa Thục,
người tham gia giảng dạy, viết sách và diễn thuyết, cũng đã qua đời vào
5.1908. Tới năm 1921, con trai thứ 6 là Lương Ngọc Bân cũng chết bệnh. Ít
năm sau, vào 5.1924, Lương Ngọc Môn - con trai út và là người con trai
cuối cùng của Lương Văn Can - cũng qua đời khi tuổi còn rất trẻ. Người
cha già liên tiếp phải đeo khăn trắng khóc con - nỗi đau của Lương Văn
