— Đừng có xa rời Massart, cậu nói. Ta chẳng có gì phải bàn về tên khổ sai
vùng Texas cả.
— Tôi có đi xa đâu. Có thể tôi đang tiến lại gần. Có thể Massart không
phải là Massart.
— Đừng có làm phức tạp mọi thứ lên, chàng trai của ta, ông Canh Đêm
nói- Ngày nào có nỗi khổ của ngày đó là đủ rồi.
— Massart mới quay về Saint-Victor từ vài năm nay, Adamsberg tiếp tục
giọng vẫn thủng thẳng.
— Khoảng sáu năm, ông Canh Đêm nói.
— Và không ai gặp hắn từ hai mươi năm trước.
— Hắn đi khắp các chợ. Hắn nhồi ghế rơm.
— Có cái gì chứng tỏ điều đó? Một ngày nào đấy, gã kia trở về và nói:
“Tôi là Massart” Và tất cả mọi người trả lời "Hiểu rồi, anh là Massart, đã
lâu rồi không gặp anh." Và tất cả mọi người nghĩ rằng chính Massart đang
sống trên cao kia như một kẻ hoang dại trên đỉnh Vence. Không còn cha
mẹ, không có bạn bè, những người quen thì đã không gặp hắn từ hồi còn
trẻ. Điều gì chứng tỏ Massart là Massart?
— Trời ạ, ông Canh Đêm nói, đó là Massart, mẹ kiếp. Anh định tìm cách
sáng tạo ra cái gì vậy?
— Ông có nhận ra hắn không, Massart ấy? Adamsberg nhìn ông Canh
Đêm hỏi. Ông có thể thề là đó chính là gã trai đã rời làng đi cách đây hai
mươi năm không?
— Quái thật, tôi tin rằng đó chính là hắn. Tôi còn nhớ gã thanh niên
Auguste. Hắn rất đẹp trai, lóng ngóng, tóc đen như quạ. Nhưng can đảm,
