Những con đường cắt ngang qua những cánh đồng ngập lụt như một vết
thương đỏ lói sâu hoắm. Chúng ngập ngụa đất sét và hôi thối mùi phân
những con trâu ngụp lặn trong các cánh đồng. Con đường trở nên quá nguy
hiểm ngay khi những tháp bê tông hiện ra trong tầm mắt. Quân đội Pháp đã
xây dựng các tháp canh này dọc theo những con đường nông thôn để theo
dõi động tĩnh của quân Việt Minh, vì vậy tù nhân phải đi băng qua những
cánh đồng lúa. Họ dồn thành hàng một trên những con mương hẹp. Để
tránh cho đôi giày duy nhất bị lún trong bùn, bà Nhu đã phải dò dẫm từng
bước một cách kỹ càng. Một tay bế con gái và tay còn lại xách mớ đồ em
bé, đó là công việc hết sức nhọc nhằn. Bà đã cố rảo bước theo cô em chồng
và đứa cháu gái; mẹ chồng bà, mỏng manh yếu ớt, được người làm vườn
cõng trên lưng và hơi chùn lại phía sau. Xung quanh họ, những cây lúa dập
dềnh như những làn sóng. Một đại dương mênh mông màu ngọc lục bảo đã
bị chặn đứng bởi những tấm bia đá cẩm thạch màu trắng - những nấm mồ
cổ xưa đứng đó như một lời nhắc nhở liên tục về cái chết có thể lẩn lút đâu
đó không xa.
Hết ruộng lúa, đoàn người gồm những phụ nữ và những người lính canh
đã phải quay trở lại đường lộ. Họ đang tiến về phía cây cầu thì một tiếng nổ
chát chúa xé toang không gian. "Nằm xuống!" Những người lính sấp mặt
xuống vệ đường, sỏi đá bắn tung tóe khi những người phụ nữ nhanh chân
nhất lao xuống một bờ đê. Số khác lao theo, những mái đầu chúi nhủi dưới
đất, hai khuỷu tay áp chặt quanh tai, những chiếc giỏ bỏ chỏng chơ bên
đường. Con đường dẫn đến chiếc cầu đột ngột trống trơn ngoại trừ bà Nhu
và đứa bé bà ôm trong tay. Bà Nhu chẳng thể nào nhúc nhích. Thật là quá
khủng khiếp. Trời đã bắt đầu mưa, nhưng bà đứng chôn chân giữa con
đường đất đỏ và ôm đứa bé chặt hơn trong tay. Bà sẽ không ẩn núp giữa
những xác chết như những người khác; bà chỉ chịu nằm lại đó giữa họ khi
bà chỉ còn là một tử thi mà thôi. Đó là lần đầu tiên bà Nhu chứng kiến trực
tiếp cái hiện thực tàn khốc đã phủ vây quê hương bà trong vài năm qua,
cùng những năm bà đã sống như một cô dâu mới, một người vợ và người
mẹ trẻ, cách biệt những mưu toan chính trị. Bà đã dọn vào ngôi nhà xinh
