III.
C
àng gần mặt trận càng dễ nhận thấy ở khắp mọi nơi dấu vết của một trận
đánh lớn. Các đội tang lễ lần mò khắp chiến trường chôn cất người chết;
các đội thu chiến lợi phẩm nhặt nhạnh và chở đi tất cả những gì còn dùng
được cho chiến đấu: dân từ các vùng lân cận lôi về cho mình những gì mà
cuộc chiến vừa đùng đoàng trên đầu họ bỏ lại và bây giờ còn dùng được
cho cuộc sống. Máy móc bị phá hủy, cháy trụi nằm hoen rỉ trên khắp các
bãi chiến trường, bên trên tất cả, bên trên khung cảnh tĩnh lặng của sự chết
chóc là bầu trời mùa thu xanh trong, luôn đổ mưa xuống mặt đất.
Một đơn vị bộ binh đi ngang qua, miết ủng trên con đường đất, súng khoác
sau lưng va phải bi đông kêu loảng xoảng, tà áo ca-pốt quệt vào những đôi
chân mảnh khảnh quấn xà-cạp. Những người lính đủ mọi dáng dấp mọi lứa
tuổi, được trang bị và mang vác lỉnh kỉnh, đi thay thế cho những người nằm
lại nơi đây. Và những người lính trẻ trung nhất, chưa từng trông thấy gì, từ
những chiếc cổ áo ca-pốt mới tinh vươn cổ nghiêng ngó khắp bãi chiến
trường của một trận đánh cách đây không lâu, với tâm trạng vừa hiếu kỳ
vừa sợ hãi của người sống trước sự bí ẩn muôn đời của cái chết. Đi trong
ánh hoàng hôn, chốc chốc hệt như mở toang cửa lò đầu máy xe lửa: tiếng ù
ù vẳng lên to hơn và không khí rùng rùng chuyển động. Và quả thật
Trêchiakov cảm thấy lo lắng, điều đó khiến anh ngạc nhiên và xấu hổ. Thấy
chiếc xe tăng Đức bị cháy nằm ngay sát đường, anh dừng lại xem. Chiếc
tăng trông kiểu có vẻ mới, đồ sộ hơn tất cả các loại xe tăng mà anh đã thấy
ở mặt trận Tây Bắc. Một lỗ hổng xanh bên thành xe làm thép ở đó nóng
chảy ánh xanh xanh: chắc một viên đạn pháo cỡ tương tự đã xuyên thủng
xe như xuyên qua lớp mỡ. Đấy là lớp vỏ thép của nó đã dày và chắc chắn
hơn kiểu trước.
Gió khẽ đung đưa những vạt áo ca-pốt da xám ẩm ướt quét lê trên đất đen.
Trong từng vũng nước con con, trên các vệt xích xe tăng bầu trời chớm
lạnh trông sáng sủa, ánh hoàng hôn lăn tăn trong trẻo và quang đãng.
Trêchiakov ngắm nhìn quang cảnh và lại thấy hồi hộp, mọi ý nghĩ lại như
