được kể từ cuối thế kỷ XV đến ngày nay.
Cả ba đều gặp nhau ở một điểm : lịch sử thế giới chia ra làm ba thời
đại chớ không phải bốn. Không có hiện đại. Riêng Jean MONNIER có
nhắc đến hiện đại nhưng nhắc để mà đồng hóa vào cận đại. Làm vậy, họ thủ
tiêu được một điều miễn cưỡng, ép uổng thấy rõ là nếu cho cận đại chấm
dứt ở năm 1789, thì chẳng hóa ra thời hiện đại tính đến nay đã khá dài tròn
trèm hai thế kỷ. Chuyện xảy ra từ hồi vua Louis XVI thọ hình trên đoạn
đầu đài, vua Gia-long mới lên ngôi, NGUYỄN DU đi sứ sang Trung-quốc
mà bảo là hiện đại, thì cận đại kéo dài mãi đến vô tận hay sao ? Cũng
không ổn.
Khi định nghĩa cận đại sử từ thời phục hưng, thế kỷ XVI cho đến ngày
nay (bộ Dictionnaire de la langue française của LITTRÉ hoàn thành năm
1872), hẳn ông LITTRÉ đã không công nhận cái năm 1789 làm một cái
mốc cắm lịch sử để phân kỳ. Ông đã đi trước khá xa đối với những người
đồng thời với ông. Lịch sử thế giới lúc bấy giờ chưa đến một khúc quanh
quan trọng nào, hoặc không có một biến cố lớn lao nào khả dĩ cho phép
người ta có cảm tưởng rằng mình đang sống trong một thời đại mới, một kỷ
nguyên mới bắt đầu. Trong những điều kiện này, định nghĩa của LITTRÉ
đáng coi là chính xác. Ngày nay, một thế kỷ sau, chúng ta có một bước lùi
thời gian xa hơn LITTRÉ và được sống những thập niên giữa thế kỷ XX
phong phú khả năng sáng tạo đến mức có thể gọi là kỳ diệu, chúng ta giới
hạn định nghĩa của LITTRÉ về cận đại sử đến một năm nào đó của khoảng
giữa thế kỷ XX tưởng cũng không phải là mâu thuẫn với tác giả. Năm đó là
năm nào ? Như đã thấy, năm 1945 và năm 1950 không được ổn. Từ năm
1972 trở đi có nhiều biến cố quan trọng, tóm lại là :
- Đến năm 1972, thế giới được coi như hoàn thành, hoàn thành hơn cả
thời P. VALÉRY, và về mặt khoa học, kỹ thuật, con người hơn nữa coi như
đã vững vàng lao mình vào không gian, mà mục tiêu đã xa hơn nguyệt cầu.
- Về mặt chánh trị, tư bản Âu-tây đã mất bá quyền thế giới vào tay
Hoa-kỳ nhưng rồi Hoa-kỳ cũng rất vất vả những năm sau này với hai lần
