Quá giới hạn một trăm năm về sau nầy, người sau sẽ xét lại, có thể chỉ
gọi thế kỷ XX mà không gọi là hiện đại nữa. Và hiện đại lại sẽ được dùng
để chỉ thị một thời đại khác sau này thuộc thế kỷ XXI chẳng hạn mà năm
khởi đầu không hẳn phải là năm 2001.
Viết văn học sử Pháp, LANSON và Paul TUFFAU cho hiện đại khởi
đầu từ năm 1919. Đối với văn học sử Anh quốc, Arthur Compton
RICKETT cho hiện đại khởi từ năm 1890. Năm nầy cũng được dùng làm
khởi điểm cho văn học sử Đức hiện đại theo Werner P. FRIEDERICH
.
William FLEMING khi viết lại lịch sử « Nghệ thuật và tư tưởng »
Tây
phương cũng có làm công việc phân kỳ mà không dùng hai chữ cận đại. Ở
phần V, chương 20 (chương chót) đề cập những kiểu thức hiện đại
(Contemporary Style) mà liền dưới chương sách ông đã cho chúng ta biết
ngay hai chữ hiện đại ở đây chỉ thị thế kỷ XX (tr.707). Ông NGUYỄN
HIẾN LÊ viết bộ « Đại cương văn học sử Trung-quốc »
theo thứ tự các
triều đại, nhưng đến phần chót tức phần thứ sáu, ông định danh là « Văn
học hiện đại » kể từ cuộc cách mạng Tân Hợi năm 1911. Tuy chưa hoàn
thành bộ « Văn học sử Việt-nam »
nhưng NGUYỄN TƯỜNG PHƯỢNG
và BÙI HỮU SỦNG cũng đã báo trước trong « Mấy lời nói đầu », tập VI
sẽ là « Văn học hiện đại » khởi từ năm 1910. Đó là nói về vài bộ sử văn
học, nghệ thuật hay tư tưởng đã hoặc dự liệu biên chép đầy đủ từ khởi thủy
đến hiện kim. Nhìn chung, thời hiện đại trong các bộ đó không vượt quá
giới hạn một trăm năm.
Nhận xét về « Những nẻo đường trong rừng văn nghệ hiện đại »
trên thế giới, ông NGUYỄN KHẮC HOẠCH đã cho chúng ta hiểu hiện đại
chỉ thị thế kỷ XX : « Suy nghĩ rất nhiều về văn nghệ, luôn luôn tìm tòi
những hướng sáng tạo mới là một đặc điểm của thế kỷ XX. Đó chỉ là biểu
lộ, trong một địa hạt riêng, của thái độ chung của con người thế kỷ XX :
thái độ đó là say mơ tư tưởng, luôn luôn suy tư và ý thức hành động của
mình. Thế kỷ XX suy nghĩ nhiều về văn nghệ (…) ».
