Non ba mươi năm sau, ông UYÊN THAO trong « Thơ Việt hiện đại
1900-1960 »
đã chịu khó dừng lại khá lâu ở hai chữ hiện đại và đã đề ra
một quan niệm mới mẻ, đáng được trích dẫn nguyên vẹn lại đây :
« Hai chữ hiện đại đối với tôi không chỉ là một khoảng thời gian ngắn
có sự góp mặt của chúng ta. Chúng cũng không cả chỉ thêm một khoảng
thời gian nhỏ nào về trước – khoảng thời gian có người quen gọi là cận đại.
Từ đây, thơ Việt hiện đại tất không chỉ là một giai đoạn thơ gồm trong
khoảng ngót mười năm sau chiến tranh, cũng không phải là một giai đoạn
gồm trong khoảng 60 năm tính từ 1900 trở lại đây. Tôi đã nghĩ, có lẽ tôi hơi
vô lý khi coi hai chữ hiện đại, khoảng thời gian bao gồm một thế kỷ trong
thế kỷ đó mình có mặt. Vô lý vì dù sao thế kỷ ấy vẫn còn một thời gian khá
dài, trong khi phê bình không phải là một việc tiên đoán. Người phê bình
chỉ nhìn vào những cái gì đã có vì phê bình là mổ xẻ, xem xét những cái gì
đã có ấy.
« Nhưng, qua những Phan Khôi, Nguyễn văn Vĩnh… của giai đoạn
1900-1930, người ta có thể ước định được quang cảnh mới của thi ca giai
đoạn tới, há dễ chúng ta không làm được cái việc ấy đối với những nét đại
cương – thật đại cương – của khoảng thời gian tiếp còn lại sao ? Một thực
trạng nào là thực trạng không bắt nguồn từ thực trạng khác sẵn có ? Nhất
là, khi ta đã nhận, văn học sử, hay một giòng thơ chỉ là một giòng sông,
như một giòng sông. Sự tiếp nối liên tục ấy cho phép ta nói được tính chất
sinh hoạt của khoảng thời gian tương lai rất chắc chắn, nếu ta đã nắm vững
được những sự kiện phơi bày trong thời gian trước. Vấn đề ước định chỉ
mơ hồ, khi ta thiếu điều kiện này thôi. Do đó, dù nghĩ rằng mình có vẻ vô
lý, tôi cũng quyết định dùng hai chữ hiện đại để chỉ khoảng thời gian nằm
giữa hai năm đầu và cuối của thế kỷ. Ngoài ra, tôi còn muốn dùng hai chữ
hiện đại để so sánh với hai chữ cổ điển, làm bật lên một giòng thơ mới và lạ
trong văn học sử của chúng ta. Thế kỷ 19 là một khúc uốn quan trọng của
giòng thơ cổ điển và vào đầu thế kỷ 20, khúc uốn đó đã dứt khoát tìm được
hướng. Một văn học sử, một nền văn học, một giòng thơ và một khúc uốn
để vươn qua một địa khu khác. Chúng ta biết rằng văn học sử của chúng ta
