« Vả lại sau măm 1910. Kinh tế Việt-nam cũng bị lệ thuộc vào hệ
thống kinh tế tư bản Âu-châu. Những biến cố ở các nước (Cách mệnh Tân
Hợi ở Trung-hoa năm 1911, chiến tranh thế giới lần thứ nhất 1914-1918) và
những việc biến chuyển trong nước phá tung những hình thức cũ về chính
trị, xã hội, văn hóa và sửa soạn mở màn cho văn chương hiện đại ».
Thật sự vào năm 1910, chúng tôi không tìm ra được một biến cố quan
trọng nào về mặt nầy hay mặt khác. Mặc dầu có đề ra tiêu chuẩn phân kỳ
(Về văn học sử, chúng tôi chia thời đại theo chương trình của Bộ Quốc gia
giáo dục và căn cứ vào chánh trị sử, lấy những biến cố lớn làm mốc trên
đường tiến hóa của dân tộc), nhưng năm 1910 không đi sát với những tiêu
chuẩn đề ra. Chương trình không có ghi niên lịch 1910. Năm 1910, chính
trị sử chẳng có một sự kiện nào quan trọng. Kinh tế Việt-nam vào năm
1910 cũng không có ghi lại một biến cố nào. Hơn nữa, không phải đến sau
năm 1910, kinh tế Việt-nam mới bị lệ thuộc vào hệ thống kinh tế tư bản
Tây Âu, cụ thể là Pháp. Gì chớ về mặt kinh tế, sự lệ thuộc diễn ra mau lẹ
hơn hết, vì động cơ thúc đẩy đế quốc xâm lăng thời bấy giờ là động cơ kinh
tế : kiếm thị trường tiêu thụ, cướp đoạt tài nguyên của thuộc địa. Tiêu thụ
sâm banh, sữa bò và vô vàn thứ khác nữa mà Trần Tế Xương mất trước
năm 1910 cũng đã biết : « Tối rượu sâm banh sáng sữa bò » hoặc « khi cà-
phê, khi thuốc lá, khi nước đá, khi chè tàu ».
Năm 1913 được chiếu cố nhiều hơn. Và ở đây, một lần nữa, ảnh
hưởng của ông DƯƠNG QUẢNG HÀM cũng dễ nhận rõ. Theo tác giả
V.N.V.H.S.Y., trong thời kỳ thành lập (thời kỳ thứ hai trong lịch sử nền
quốc văn mới, ứng vào hiện đại, thế kỷ XX), báo chí có công lớn : « Trong
các nhà viết báo có công trong buổi đầu, phải kể NGUYỄN VĂN VĨNH và
ông PHẠM QUỲNH » (tr.398). Mà nói đến NGUYỄN VĂN VĨNH, người
ta nhớ ngay đến tờ « Đông-Dương tạp chí » do ông nắm bút quyền, tờ tạp
chí đầu tiên ở đất Bắc xuất hiện vào năm 1913, cũng như tính danh của
PHẠM QUỲNH gắn liền với « Nam Phong tạp chí » (1917). Tác giả được
đề cập đầu tiên là NGUYỄN VĂN VĨNH.
