phần vì phục tài linh lợi của Quát, phần thì vị tình nhân loại thương Quát bị
trói giữa nắng, bèn truyền mở trói cho Quát ».
Nếu không phải tự mình tưởng tượng để sửa lại thì câu chuyện này,
ông HỒNG-LIÊN chép ở đâu ra ?
VỀ MẤY CÂU ĐỐI CỦA CAO BÁ QUÁT
Về đôi câu đối liên hệ đến hai ông NGUYỄN CÔNG TRỨ và HÀ
TÔN QUYỀN, ông TRÚC-KHÊ viết : « Đối với các vị đại thần trong triều,
Chu-thần chẳng nể vì ai hết, và nếu có dịp, ông chỉ tìm cách để ngạo xược
mà thôi. Một hôm, ngày tết, Chu-thần viết đôi câu đối tết này để dán cổng :
« Y cẩm thượng quỳnh, quân tử ố kỳ văn chi trứ. Bao Tề dữ Tấn, thánh
nhân bất đắc dĩ dụng quyền » (tr. 65-66).
Ông TRÚC-KHÊ giải rằng : « Ở cuối câu trên có chữ « trứ », cuối câu
dưới có chữ « quyền », đó là Chu-thần định ngạo xược chơi đối với hai vị
đại thần ở trong triều hồi bấy giờ là Hà Tôn Quyền và Nguyễn Công Trứ.
Theo cái nghĩa bóng dùng để ngạo xược của ông thì hai câu đối này nghĩa
là : « Người quân tử không thể nào ưa được anh Trứ. Đứng thánh nhân bất
đắc dĩ mới dùng đến hạng anh Quyền. » (tr. 66-67)
Ông DƯƠNG TỰ GIÁP cho biết hai câu trên này không dính dáng gì
đến họ Cao hết : « Nguyên ủy như vầy : Ông Hà Tôn Quyền khi làm
Thượng thư bộ Lại, nhân cưới con trai, có mời ông Nguyễn Công Trứ đến
dự. Ông Trứ lúc ấy đương làm tham tri bộ Công, địa vị cũng gần ngang
với ông Quyền nên có viết bài thơ mừng trong đó cũng hơi có ý đùa cợt.
Ông Quyền xem rồi liền cười và nói chữ với ông Trứ : « Quân tử ố hồ văn
chi ngài ». Ông Trứ tức thì đáp lại : « Thánh nhân bất đắc dĩ dụng cụ lớn ».
Thế nghĩa là ông Quyền muốn mượn câu Trung-dung để chê bài thơ của
ông Trứ lộ quá. Vì ở trước mặt ông Trứ nên mới bông đùa mà đọc chữ « trứ
» ra chữ « ngài ». Ông Trứ – bậc có tài, liền nghĩ được câu Hồ-truyện có
chữ « Quyền » vừa để đối lại sự bông đùa của ông Quyền, vừa để tỏ rằng :
