cùng đồng đảng về làng Phú-thị, chém đầu giữa chợ để làm gương cho bọn
loạn thần, tặc tử (…) ».
TÙNG-THIỆN VƯƠNG và TUY-LÝ VƯƠNG hay tin liền vào cung
can thiệp với vua Tự-đức xin ân xá cho C.B.Q. và cả gia đình. Cuối cùng,
vua Tự-đức thảo chiếu ân xá và đưa sang Bộ Hình để sao gởi ra Bắc.
Nhưng bọn quan viên ở Bộ này vốn ghét họ CAO, nên trì hoãn việc gởi đi.
Và kết quả là khi tin ân xá đến nơi thì C.B.Q. đã rơi đầu. « Tên đao phủ
vung lưỡi mã tấu lên thành một vệt trắng trên không trung rồi hạ xuống, cứ
như thế mấy lượt… trong khi đó trên nền trời hồng hồng, ba con quạ đang
bay lượn vòng quanh pháp trường, để rơi những tiếng rùng rợn, ghê
người… ».
Khi vua Tự-đức sức cho Nguyễn Bá Nghi giải C.B.Q. về làng Phú-thị
để chém đầu giữa chợ, hẳn lịnh đó không cần phải truyền theo lối hỏa tốc
ra đất Bắc, vì họ CAO đã bị giam giữ cẩn thận rồi, dầu ở Hà-nội hay Sơn-
tây, không sợ đào thoát đi đâu được. Nhưng đến khi TÙNG, TUY, hai
vương tận tình can thiệp xin ân xá cho họ CAO và nhà vua đã chấp thuận
thì lý đương nhiên của câu chuyện cho phép chúng ta hiểu rằng lịnh ân xá
của vua phải được truyền đi hỏa tốc. Nếu quan viên ở Bộ Hình cố ý trì hoãn
việc sao gởi, sau này khi hay được tin C.B.Q. đã thọ hình, hai vương đã
thiết tha cứu mạng cho họ CAO có chịu để yên mà không truy ra trách
nhiệm trễ nải ở cấp thừa hành nào không ?
Hơn nữa, nếu hai vương có một cử chỉ đẹp như vậy mà hai cuốn «
Tuy-lý vương » của TRẦN THANH MẠI và « Tùng-thiện vương » của
ƯNG-TRÌNH không hề nhắc lại, thì quả là một điều lạ.
C.B.Q. chết oan, chết ưng, chết trận, bị hành quyết tại nguyên quán
làng Phú-thị, tại Hà-nội, Huế, được cứu sống ? Chắc có nhiều phần tưởng
tượng, vẽ vời. Lọc bớt những chuyện khó tin, không hợp lý, chỉ còn lại hai
thuyết dễ chấp nhận như nhau nhưng không có xác chứng. Một là C.B.Q bị
bắt sống, bị giam và thọ hình sau đó tại nguyên quán. Một của
Đ.N.C.B.L.T. cho rằng « Bá Quát thua chết tại trận ».
