sạch, xóm làng đường sá tiêu điều. Trong khi đó bọn tham quan ô lại ra sức
bóp nặn lương dân, tụi giặc đói tha hồ đốt nhà cướp của. Than ôi ! dân ta có
tội tình gì mà trời đất gieo tai, rắc vạ như vậy ? So với thời thanh bình ở các
Triều Lê, dân ta dưới chánh sách áp chế dã man của họ Nguyễn-Phúc quả
đã lâm vào tình trạng đảo huyền cơ cực.
« Hỡi các tướng sĩ,
« Cái gì tốt đẹp thì vun đắp cho tươi tốt thêm lên, cái gì nghiêng ngửa
thì làm cho đổ nát đi. Nhìn vào kiến trúc xã hội ngày nay, thì tất cả nền
móng xã hội chính trị, cơ cấu kinh tế, trạng thái sinh hoạt, đều nghiêng
lệch, chỉ rình sụp đổ. Trời đất, quỉ thần đều oán giận bọn thống trị nên mới
bày ra những thảm cảnh để trông thấy mà suy nghĩ về tương lai. Lúc này
chúng ta phải theo ý của trời mà hành động tiêu diệt các triều đại đổ nát
này, và xây đắp một xã hội khác tốt đẹp và thịnh vượng hơn lên. Vả lại
nhiệm vụ lịch sử của họ Nguyễn-Phúc đã chấm dứt từ khi Thiệu-trị thở hơi
cuối cùng, tên hôn quân Tự-đức là dòng dõi người ngoài mượn họ Nguyễn-
Phúc để lên ngôi vua đó thôi. Hơn nữa, trong trời đất, mọi vật đều biến
chuyển không ngừng, có cái gì là tồn tại vĩnh viễn đâu, chiếc ngai vàng kia
cũng là của chung thiên hạ, ai có đức thì được, có phải riêng gì một họ ? Ta
dòng dõi của đức Lê Thái-tổ đau xót vì những cảnh khổ mà toàn dân đã
chịu đựng ngót nửa thế kỷ nay, nhất quyết phất cờ khởi nghĩa, nên mài sẵn
gươm thiêng, đúc thêm súng đạn giải phóng đất nước khỏi sự áp bức của
bọn phong kiến sài lang, xây đắp một xã hội công bình và nhân đạo.
« Quân ta đi đến đâu, một lá rau, hạt thóc, cũng không tơ hào của nhân
dân, dè dặt từng giọt máu, từng viên đạn, tôn trọng một luống khoai, một
nắm cỏ. Kẻ nào giết người vô tội phải đền mạng, bứt một bông hoa phải
thường tiền, dẫm nát cây lúa phải phạt trượng.
« Hỡi các tướng sĩ,
« Tiếng trống khởi nghĩa đã bắt đầu rung lên trong cảnh đêm thu.
« Lòng người đã thức tỉnh và vâng theo mệnh lệnh quỉ thần. Hãy trỗi
dậy cả lên ! Ai có dáo vác dáo, ai có gậy vác gậy, tiêu diệt hết bọn quan lại
