cơn túng thiếu, không thể nào tin cậy gì được ở nàng. Nàng ưa thích quá
đỗi sự giàu sang và lạc thú để có thể hy sinh những cái đó vì tôi. Tôi thốt
lên: “Ta lại sẽ mất nàng! Hỡi chàng hiệp sĩ khốn khổ ơi! Mà lại mất đi
những gì mà mày yêu quý!”
Ý nghĩ đó làm tôi hoang mang cực độ đến mức trong giây lát, tôi phân
vân có nên tốt hơn hết là chấm dứt những nỗi đau của mình bằng cái chết
hay không. Tuy vậy, tôi cũng còn đủ tỉnh táo, để trước hết soát lại thử tôi
còn có cách gì nữa không? Chúa Trời đã đem lại cho tôi một ý nghĩ nó làm
cho tôi thôi tuyệt vọng. Tôi nghĩ rằng có thể giấu sự mất mát của chúng tôi
với Manông, e rằng nhờ một sự khôn khéo hoặc tình cờ nào đó, tôi có thể
lương thiện chu cấp đầy đủ cho nàng để nàng khỏi thấy thiếu thốn.
Tôi tự an ủi: “Mình đã tính rằng hai chục nghìn êquy có thể chi dùng
đủ cho hai đứa trong mười năm. Cứ giả thiết rằng mười năm đó đã trôi qua
rồi, rằng trong gia đình mình đã không diễn ra sự thay đổi nào như mình
từng hy vọng. Thế thì mình phải làm gì nào? Cũng chưa rõ lắm, nhưng điều
mà mình sẽ làm trong mười năm nữa, ai ngăn cản mình làm ngay bây giờ?
Có bao nhiêu kẻ ở Paris, chẳng có được sự thông minh cùng những đức
tính trời cho như mình mà vẫn sống được nhờ tài năng của họ đó sao?” Suy
ngẫm về những tình trạng khác nhau trong cuộc đời, tôi lại nghĩ thêm:
“Chẳng phải là Thượng đế đã an bài mọi việc một cách rất khôn khéo đó
sao? Phần lớn những kẻ quyền quý và giàu có đều là những thằng ngốc:
điều này đã rõ ràng đối với những ai hiểu biết chút ít cái thế giới này. Thế
nhưng trong các điều đó lại ẩn một sự công bằng tuyệt diệu: nếu bọn họ mà
lại vừa có trí tuệ lại vừa giàu sang thì chúng quả sướng còn những người
còn lại thì lại quả khốn khổ. Những người sau này được trời phú cho những
phẩm chất về thân thể và tâm hồn để họ sử dụng những phẩm chất đó thoát
ra khỏi sự nghèo hèn, túng thiếu. Một số thì chia sẻ sự giàu có của những
kẻ quyền quý cao tuy bằng cách phục vụ những lạc thú của bọn này, họ
biến chúng thành những kẻ bị lừa; một số khác thì lo cho sự giáo dục của
những kẻ cao sang quyền quý kia, họ cố làm cho chúng thành những con
người lương thiện, và thật ra hiếm khi họ thành công, nhưng đó không phải
