Từ đó, các chính đảng công nhân mới thành lập ở các nước châu
Âu đều gọi là Đảng Dân chủ Xã hội (cá biệt gọi là Công đảng),
chứ không gọi là Đảng cộng sản.
Trong thư gửi nhà lãnh đạo Đảng Xã hội Lao động Ytaly Tarati
ngày 26-1-1894, Ăng-ghen đã trích dẫn câu chữ trong “Tuyên
ngôn Đảng cộng sản”, và đã sửa đổi quan trọng bản tuyên ngôn
này.
Nguyên văn là:
“Trong các giai đoạn phát triển mà cuộc đấu tranh giữa giai cấp
vô sản và giai cấp tư sản trải qua, những người cộng sản luôn luôn
đại diện cho lợi ích của toàn bộ phong trào… Những người cộng
sản phấn đấu vi mục đích và lợi ích gần nhất của giai cấp công
nhân, nhưng trong cuộc vận động hiện nay, họ còn đồng thời kiên
trì tương lai của phong trào”.
Câu chữ sau khi sửa đổi:
“Trong các giai đoạn phát triển mà cuộc đấu tranh giữa giai cấp
vô sản và giai cấp tư sản trải qua, những người xã hội chủ nghĩa
luôn đại diện cho lợi ích của toàn bộ phong trào… Họ đấu tranh vì
mục đích và lợi ích gần nhất của giai cấp công nhân, nhưng trong
cuộc vận động hiện nay, họ còn đồng thời đại diện cho tương lai
của phong trào”.
Sửa đổi quan trọng này chứng tỏ Ăng-ghen cho rằng “những
người xã hội” mới thật sự đại diện cho lợi ích trước mắt và lợi ích
lâu dài của giai cấp vô sản, “những người cộng sản” không được
phong trào công nhân châu Âu chấp nhận, nên rút khỏi vũ đài lịch
sử.
Từ khi thành lập Hiệp hội công nhân quốc tế 1864, trong các văn
kiện do Mác khởi thảo, khái niệm “chủ nghĩa cộng sản” đã bị thay
