- Chị có biết không, một hiện tượng tỏa quang mà em không giải
thích nổi, chính là do một nguyên tố hoá học chưa ai biết. Nguyên tố ấy đây
rồi! Chỉ còn tìm ra nó, Pi-e và em tin chắc là có. Em nói chuyện với nhiều
nhà vật lý thì họ ngờ là nhầm lẫn trong thực nghiệm và khuyên chúng em
nên cẩn trọng. Song em nhất quyết là không nhầm.
Những giây phút không gì sánh tày của một cuộc sống duy nhất. Tâm
lý thông thường vẫn hay mang một khái niệm lãng mạn hoàn toàn sai lệch về
người tìm tòi và sự khám phá ra cái mới. Không phải bao giờ cũng có cái
“giây phút phát hiện”. Công việc của nhà bác học vốn phức tạp, tinh tế, và
trong quá trình nghiên cứu gian khổ, sự thành công không hề loé ra như một
tia chớp làm choáng mắt. Đứng trước các dụng cụ của mình, Ma-ri có lẽ
không biết đến cái say sưa đột ngột của thành công, vì niềm vui khám phá
thật ra đã tiềm tàng, tản mạn trong bao ngày làm việc có tính quyết định,
những ngày chứa chan hy vọng tuyệt vời. Song, hồi hộp biết bao, cái giây
phút mà Ma-ri thổ lộ bí mật của mình cho người chị ruột và đồng minh thân
thuộc, sau khi đã vận dụng một lí luận chặt chẽ để kiểm tra lại và khẳng định
được rằng mình đang theo dõi một chất mới lạ. Hai chị em xúc động không
nói nên lời, để tâm hồn say sưa hồi tưởng lại những năm tháng đợi chờ, lần
lượt hy sinh cho nhau và cuộc đời sinh viên khắc khổ nhưng tràn đầy tin
tưởng và mơ mộng.
Mới cách đây bốn năm, Ma-ri viết:
“Cuộc sống chẳng có vẻ dễ dàng đối với mỗi chúng ta. Nhưng dù
sao, phải kiên trì, nhất là phải tin ở mình chứ? Phải tin rằng ta có nhiều về
một mặt nào đó và quyết đạt tới cho bằng được”.
Cái “khiếu” ấy là đẩy khoa học vào một con đường không ngờ tới.
Trong thông báo gửi Viện hàn lâm khoa học đăng trên Bản tin khoa
học ngày 12 tháng 4 năm 1898, Ma-ri Qui-ri báo tin trong quặng Pếch-blen
có thể có một chất mới có tính phóng xạ mãnh liệt.
Thông báo có câu:
“Hai quặng u-ra-ni là pêch-blen (ô-xít u-ra-ni) có hoạt tính mạnh
hơn bản thân u-ra-ni rất nhiều. Hiện tượng này rất đáng chú ý vá cho ta tin
tưởng rằng các quặng ấy có thể chứa đựng một chất có hoạt tính hơn u-ra-ni
nhiều”.
