- Nào ai biết được – Pi-e nhẹ nhàng nói – Anh muốn nó có một màu
thật đẹp!
*
* *
Rất lạ là trong thư từ của Ma-ri Qui-ri, không thấy bà nhắc đến bao
nỗ lực phi thường của mình, bằng những lời bóng bẩy, nhạy cảm mà xưa kia,
chốc chốc lại xuất hiện trong những lá thư tấm tình thân mật. Phải chăng
những năm tha hương đã làm phai nhạt tình thân thiết giữa người thiếu phụ
trẻ với họ hàng? Phải chăng vì nhiệm vụ thúc bách và thiếu thì giờ mà Ma-ri
không còn hay thổ lộ như xưa nữa?
Lý do chính có thể ở chỗ khác. Chẳng phải ngẫu nhiên mà thư của bà
Qui-ri mất dần tính độc đáo giữa lúc mà lịch sử cuộc đời của nhà bác học trở
thành xuất chúng. Khi còn là học trò, là cô giáo, là sinh viên hoặc là người
vợ mới cưới, Ma-ri có thể tâm sự được… Nhưng ngày nay chí hướng bí mật
và chưa nói ra được khiến bà thành đơn độc. Trong đám người thân, không
còn ai hiểu được bà, thấu được điều lo nghĩ và băn khoăn nan giải của bà.
Giờ đây, Ma-ri chỉ còn có thể đem những nhận xét của mình trao đổi với một
người duy nhất, một bạn đường: đó là Pi-e Qui-ri. Chỉ riêng với Pi-e, Ma-ri
mới nói những tư tưởng hiếm có và những ước mơ của mình. Còn với tất cả
họ hàng, dù thân thiết mấy chăng nữa, từ nay Ma-ri chỉ có thể phô bày một
hình ảnh gần như tẻ nhạt về bản thân. Bà sẽ chỉ kể mặt sinh hoạt của đời
mình, đôi khi tìm ra những lời cảm động để khoe nỗi niềm sung sướng của
người vợ. Còn công việc, thì chỉ nói qua vài câu vắn tắt, không biểu lộ gì,
theo kiểu báo tin ba dòng…
Chúng ta nhận thấy ở đây một quyết tâm rất mực, Ma-ri không muốn
tô điểm con đường mình đã chọn.
Do khiêm tốn, tế nhị, ghét những lời rỗng và thừa, Ma-ri tự che dấu,
hay nói cho đúng, chỉ cho biết một khía cạnh của đời mình. Nhà bác học
thiên tài chủ tâm muốn tỏ rõ mình cũng chỉ là “một người đàn bà như trăm
nghìn người khác”.
Ma-ri viết thư cho Brô-ni-a năm 1899:
“Cuộc sống của hai chúng em cũng đều đều như thế. Làm việc nhiều,
