món tiền lớn. Em cũng không rõ bao giờ thì được lĩnh tiền. Có lẽ chỉ khi nào
chúng em đi Xtốc-khôm mà thôi. Theo lệ thì trong vòng sáu tháng sau ngày
10 tháng Chạp, chúng em phải có một buổi thuyết trình.
Chúng em không đến dự buổi họp trọng thể, bởi vì thu xếp khó quá. Em
cảm thấy không đủ sức đi một chặng đường dài như thế (48 giờ không nghỉ
và lâu hơn nữa nếu nghỉ dọc đường) vào lúc thời tiết không thuận tiện, ở một
xứ lạnh, và không thể ở lại quá ba hay bốn ngày. Không thể bỏ dở việc giảng
dạy quá lâu. Có lẽ đến Phục sinh chúng em mới đi được và lúc đó mới lãnh
được tiền.
Chúng em bị ngập trong thư từ, suốt ngày lại phải tiếp các nhà nhiếp
ảnh và nhà báo. Những lúc ấy chỉ muốn trốn xuống đất để được yên. Rồi ở
Mỹ cũng mời sang thuyết trình một số buổi. Họ hỏi chúng em muốn bao
nhiêu tiền. Dầu điều kiện thế nào đi nữa chúng em cũng định từ chối. Chúng
em hết sức tránh những bữa tiệc mà người ta muốn tổ chức mừng chúng em.
Đôi khi phải từ chối một cách quyết liệt, họ mới hiểu cho là không thể ép
được.
Cháu I-ren khỏe. Cháu học tại một trường nhỏ khá xa nhà. Ở Pa-ri rất
khó tìm được một trường tốt cho trẻ em.
Âu yếm ôm hôn cả nhà và xin anh chị đừng quên em”.
Những dòng trên đây của một phụ nữ đã tự nguyện bỏ giàu sang, có một
ý nghĩa khác thường. Tiếng tăm lừng lẫy, lòng ngưỡng mộ cảm phục của báo
chí và công chúng, những cuộc tiếp đón, chiêu đãi long trọng của chính
quyền, nhịp cầu bằng vàng bắc qua nước Mỹ…, tất cả những cái đó, chỉ làm
cho Ma-ri thấy phiền phức, bực bội. Đối với bà, giải Nô-ben chỉ là một phần
thưởng bảy mươi nghìn phơ-răng vàng, do các nhà bác học Thụy Điển tặng
cho công trình của hai đồng nghiệp và như thế thì nhận cái đó “không trái
với tinh thần khoa học”. Một dịp may hiếm có để Pi-e đỡ phải dạy thêm, giữ
được sức khỏe.
Ngày mồng hai tháng Giêng 1904, cái ngân phiếu may mắn đã chuyển
đến chi nhánh ngân hàng, mọi khi vẫn giữ số tiền tiết kiệm mỏng manh của
gia đình. Pi-e bây giờ có thể thôi không dạy ở trường Vật lý, để học trò cũ là
Pôn Lăng-giơ-vanh dạy thay. Hai nhà vật lý thuê một phụ tá riêng, như thế
đơn giản và nhanh hơn là đợi những người cộng tác tưởng tượng mà trường
đại học hứa hẹn mãi. Ma-ri gửi cho anh chị Du-xki vay hai mươi nghìn cu-
ron (tiền Áo), để mở nhà an dưỡng. Phần còn lại, thêm năm vạn phơ-răng là
tiền giải thưởng O-di-rít, tặng một nửa cho Ma-ri Qui-ri và một nửa cho E-
