sẽ bị vùi dập vì tang tóc. Cụ còn hơn cả mẹ, cụ là bạn chơi, là thầy dạy học.
Còn mẹ chúng lúc nào cũng vắng nhà, lúc nào cũng bận ở cái phòng thí
nghiệm mà chúng cứ luôn nghe thấy nhắc đến bên tai. Bé E-vơ còn dại chưa
biết thân mật lắm với ông nội, nhưng chị nó, đứa cháu gái chậm chạp và ít
chan hòa “giống hệt bố nó” lúc còn sống thì luôn luôn quấn quít.
Cụ đem lại cho I-ren những hiểu biết vỡ lòng về sinh vật, thực vật.
Cụ gây cho nó sự ham thích đọc Vích-to Huy-gô
[45]
và vào các dịp hè, viết
cho nó những lá thư khuyên nhủ bổ ích và rất ngộ nghĩnh với một giọng
châm biếm sắc sảo và một lời văn tuyệt diệu. Cụ còn hướng trí tuệ của đứa
cháu gái một cách quyết định. I-ren sau này tính tình cân đối, rất ghét sầu
não, đầu óc rất thực tế, theo chủ trương giáo dục ngoại đạo đều do ảnh
hưởng trực tiếp từ ông nội.
Ma-ri săn sóc bố chồng ân cần tận tụy. Năm 1909 cụ ốm, nằm liệt
giường suốt một năm trời vì sưng phổi. Bà dành tất cả thì giờ rảnh bên
giường người bệnh khó tính, nôn nóng mà bà cố gắng tìm cách giải khuây.
Cụ mất hôm 25 tháng Hai 1910. Tại nghĩa trang ở Xô, mùa đông
càng thêm lạnh lẽo và trần trụi, Ma-ri đề nghị những người đào huyệt làm
một việc không ngờ. Bà yêu cầu nhấc quan tài Pi-e ra khỏi huyệt, đặt quan
tài của cụ Qui-ri xuống dưới cùng, rồi mới hạ quan tài của Pi-e. Trên quan
tài của người chồng mà bà không muốn bị xa cách khi chết, còn dành một
chỗ trống mà Ma-ri nhìn ngắm rất lâu không chút hãi hùng.
*
* *
Giờ đây, trong việc nuôi dạy hai con nhỏ, Ma-ri Qui-ri chỉ còn biết
trông vào mình. Về cách dạy trẻ ban đầu bà có những quan niệm rất rõ mà
những người lần lượt đến giúp việc ở nhà được đúng như ý bà.
Mỗi ngày thường bắt đầu bằng một giờ học, mà Ma-ri cố làm cho
hấp dẫn: Bà áy náy đón chờ những biểu hiện về năng khiếu của hai con gái
và ghi chép vào quyển vở mà xám mỗi bước tiến về toán của I-ren, khiếu âm
nhạc sớm phát triển của E-vơ.
Sau đó, hai đứa bé được ra chơi ngoài trời. Thời tiết thế nào cũng
vậy, chúng đi chơi bộ rất xa và tập thể dục. Trong vườn nhà ở Xô, Ma-ri cho
dựng một khung đu ở đó có treo đu lộn hình thang, đu vòng và dây leo.
Được tập luyện ở nhà như vậy, hai cô gái trở nên những học trò ham mê của
