con trai ông.
Một tình bạn đẹp đẽ đã nẩy nở giữa Ma-ri Qui-ri và nhà bác học Đức.
Giữa “hai thiên tài”, từ mấy năm nay, thẳng thắn và chân thành, họ mến
phục nhau, họ thích bàn luận về vật lý lý thuyết, lúc thì nói tiếng Pháp, lúc
thì nói tiếng Đức, kéo dài mãi không dứt.
Mấy đứa trẻ nô đùa, nhảy nhót ở phía trước. Ở đằng sau Anh-xtan
thao thao bất tuyệt, say sưa trình bày những lý thuyết ông hằng ấp ủ, mà chỉ
có Ma-ri với kiến thức đặc biệt về toán mới hiểu nổi.
I-ren và E-vơ thỉnh thoảng nghe lõm bõm vài câu có vẻ lạ lùng đối
với chúng. Nhà vật lý người Đức đang đăm chiêu đi dọc theo những vực đá,
trèo lên những mỏm cao dựng đứng. Bỗng ông dừng lại, nắm cánh tay Ma-ri
và nói:
– Bà hiểu không, điều mà tôi muốn biết là cái gì sẽ xảy ra với
những người đi thang máy, khi cái thang này rơi trong khoảng không.
Một sự quan tâm cảm động như vậy làm cho lũ trẻ bật cười. Chúng
nào có ngờ đâu cái thang máy rơi tưởng tượng ấy đặt ra những vấn đề siêu lý
về thuyết “tương đối”!
Sau những ngày hè ngắn ngủi ấy, Ma-ri sang Anh rồi sang Bỉ, dự
những buổi họp trọng thể về khoa học. Ở thành phố Bớc-minh-gam ở Anh,
bà lại được tặng tiến sĩ danh dự. Lần này Ma-ri đã vui vẻ chịu đựng cuộc thử
thách và kể lại cho I-ren nghe với nhiều hình ảnh bay bướm:
– Người ta đã cho mẹ mặc một cái áo đỏ viền xanh rất đẹp, với
những người bạn cùng thuyền, nghĩa là những nhà bác học cũng nhận được
học vị tiến sĩ. Mỗi người nghe một lời giới thiệu ngắn ca ngợi công cán của
mình. Sau đó ông hiệu trưởng trường Đại học khoa học tuyên bố tặng học vị
cho từng người. Rồi tất cả đứng lên bục, sau đó đi diễu với tất cả giáo sư và
tiến sĩ ở trường Đại học này, ăn mặc cũng gần như mẹ. Kể cũng vui. Mẹ phải
trịnh trọng hứa tôn trọng luật lệ và thủ tục của trường Đại học Bớc-minh-
gam đấy!...
Cuộc đời của Ma-ri Qui-ri đến đây đã đạt tới đỉnh cao của danh vọng,
cơn bão táp đã qua từ hai năm nay, viện Ra-đi-om ở phố Pi-e Qui-ri đã khởi
công xây dựng.
Không phải ngẫu nhiên mà được như thế. Ngay sau khi Pi-e Qui-ri
mất, chính phủ Pháp có đề nghị với Ma-ri mở một cuộc lạc quyên toàn quốc
