lúc phải làm cho nghiêm túc dấy”.
31 tháng Tám 1914:
“Mẹ vừa nhận được bức thư âu yếm của con hôm thứ bảy, mẹ nhớ
con quá, đến phát khóc lên.
Tình hình không tốt lắm, ai cũng buồn rầu lo âu. Lúc này cần phải
dũng cảm và mẹ mong rằng không ai thiếu dũng cảm. Phải tin chắc rằng,
sau những ngày âm u, trời sẽ lại đẹp.
Với hy vọng đó, mẹ ôm hôn các con, các con yêu quý của mẹ”.
Nếu Ma-ri điềm nhiên nhìn trước khả năng có thể phải sống trong
thành phố Pa-ri bị bao vây, bị ném bom, thậm chí bị chiếm đóng, thì có một
vật quý mà bà muốn bảo vệ, không để lọt vào tay bọn xâm lăng, đó là gam
Ra-đi của phòng thí nghiệm. Không thể giao cho bất cứ người nào khác
mảnh kim loại quý báu này, Ma-ri quyết định tự tay mình chuyên chở nó
xuống Boóc-đô, ở Tây nam nước Pháp.
Trên một chuyến xe lửa chật ních dành cho những nhân vật chính
giới và viên chức nhà nước, chúng ta thấy một phụ nữ mặc áo du lịch vải ba-
ga đen mang theo mình một tay nải nhỏ… và một chiếc hòm nặng bọc chì.
May sao lại tìm được một chỗ ở đầu mỏm ghế dài, đặt hành lý lên đó, ngay
trước mặt mình. Xung quanh bà, khách đi tàu chen chúc ồn ào, toàn nói
những chuyện bi quan. Để khỏi phải nghe những lời kêu ca, chán nản, Ma-ri
chăm chú nhìn quang cảnh thôn quê đầy ánh nắng. Nhưng ở đây cũng vậy,
toàn là những hình ảnh thất bại. Trên con đường quốc lộ chạy dài theo
đường sắt, ô-tô nườm nượp nối đuôi nhau ùn ùn đổ về phía Tây.
Thành phố Boóc-đô đông đặc người ở Pa-ri và nhiều nơi khác đến,
không tìm được một phu khuân vác hoặc một xe tac-xi. Các phòng trọ đều
hết chỗ. Tối xẩm rồi mà Ma-ri vẫn đứng ở trước ga, bên cạnh một hành lý
mà bà không có sức mang nổi. Bị đẩy ra giữa đám đông, Ma-ri không tỏ chút
gì bực bội mà còn nực cười về cảnh ngộ của mình. Chẳng lẽ cứ đứng mãi
cạnh cái hòm, trị giá là một triệu phơ-răng này hay sao? May sao, một nhân
viên ở một bộ nào đó cùng đi chuyến tàu, nhanh nhảu tìm cho bà một phòng,
trong nhà tư nhân để tạm nghỉ. Đến sáng, bà mang cái của báu cồng kềnh đó
ký gửi ở nhà ngân hàng rồi trở về Pa-ri nhẹ nhõm.
Nếu chuyến đi không ai để ý đến Ma-ri, thì chuyến quay về Pa-ri
đám hành khách trên tàu xôn xao bàn tán. Họ kéo đến quanh Ma-ri như một
hiện tượng lạ kỳ: “Bà ấy lại ngược về Pa-ri đấy!”. Bà khách không nói ra
