Rồi một buổi thứ tư, ông giáo gọi Dô-dếp, Hê-la và Ma-ni-a và dẫn
chúng đến với chị chúng. Dô-sa mặc toàn trắng nằm trong quan tài, mặt nhợt
nhạt và như mỉm cười, đôi tay chắp lại, đầu cạo trọc, nhưng trông mới đẹp
làm sao!
Lần đầu tiên, Ma-ni-a trông thấy cái chết. Lần đầu tiên, em mặc một
áo choàng đen đi đưa tang. Brô-ni-a mới khỏi nằm trong giường nức nở và
bà giáo kiệt sức không đi được, cố lê đến khắp các cửa sổ để nhìn theo linh
cữu của con gái chầm chậm đi xuôi phố Các-mê-lít.
*
* *
- Này các cháu thân yêu, ta đi quành một tí nhé. Mùa rét đến nơi rồi,
cô phải mua trước ít táo.
Buổi chiều tháng một này ở vườn hoa Xắc-xơ như vắng ngắt. Cô Lu-
sa xinh đẹp và tốt nết thường tìm cớ dẫn các cháu đến đây, đi chơi cho
thoáng, khỏi gian nhà chật hẹp mà bà mẹ ho lao ngồi thẫn thờ suốt ngày.
Nếu lây thì đến khổ! Hê-la còn khá, chứ em nó thì xanh lướt như tàu lá, yếu
thế kia!
Ba cô cháu rảo bước qua vườn, đi đến khu phố cổ của Vác-xô-vi.
Ma-ni-a đẻ ở nơi này đây. Đường phố trông vui hơn ở trong thành phố mới.
Tại quảng trường Xta-rơ Mi-at-xtơ (Thành phố cổ) nhà nào nhà nấy mái dốc
đồ sộ, mặt nhà màu xám phô bày hàng nghìn chạm trổ: nào là đường gờ, nào
là hình thánh hoặc hình súc vật đã biến thành biển hàng cho các quán trọ và
các cửa hiệu.
Tiếng chuông nhà thờ đối đáp nhau ở nhiều điệu thức trong bầu
không khí giá lạnh, gợi lại bao kỉ niệm về thời thơ ấu. Lễ rửa tội ở nhà thờ
Xanh Ma-ri, lễ chịu mình thánh ở nhà thờ Đô-mi-ni-canh. Ma-ni-a vẫn còn
nhớ mãi cái ngày ấy, cùng với Ha-ri-ét, một cô em họ thề với nhau sẽ không
ghé răng cắn vào bánh thánh. Ở nhà thờ Thánh Pôn, cứ chủ nhật, các cô bé
thường đến nghe giảng đạo bằng tiếng Đức.
Quảng trường Nô-vơ Mi-at-xtơ (thành phố mới) bốn bề lộng gió,
thoáng đãng, vắng vẻ, cũng rất quen thuộc đối với Ma-ni-a. Gia đình ông
