em tìm cách thoát khỏi cái không khí nặng nề ấy.
Những giây phút lãng quên quá đỗi ngắn ngủi. Chợt nhớ ra, là lại
thấy tất cả, và bắt đầu là nỗi lo âu về bênh lao của mẹ đã quá trầm trọng.
Người đàn bà trước kia khỏe đẹp thế, nay chỉ còn cái bóng. Không lời an ủi
nào đánh lừa được Ma-ni-a nữa. Em cảm thấy rằng sự say mê ngưỡng mộ,
lòng yêu mẹ vô hạn, lời cầu khẩn thiết tha của mình sẽ không còn đủ sức
mạnh ngăn cản được diễn biến khủng khiếp đang đến gần.
*
* *
Bà giáo cũng nghĩ đến sự kết thúc khó lòng tránh khỏi đó. Bà muốn
rằng khi nó đến thì mình đã sẵn sàng, không để nó làm đảo lộn nếp sống ở
gia đình. Ngày 9 tháng 5 năm 1879, bà đã yêu cầu thầy thuốc nhường chỗ
cho cha cố. Chỉ cha cố sau này mới thấu nỗi sầu muộn của người đàn bà
ngoan đạo ấy, đau buồn vì phải để lại cho chồng thân yêu cáng đáng bốn đứa
con thơ và lòng luôn luôn bị vò xé mỗi khi nghĩ đến tương lai của chúng, đến
cái An-chiu mới mười hai tuổi đầu.
Trước mặt chồng con, bà chỉ lộ ra những nét nguôi dịu, đến giờ phút
cuối cùng càng cao đẹp khác thường. Bà chết như lòng mình đã từng mong
muốn, không mê, không lẫn. Trong căn phòng sạch sẽ, chồng, con trai, con
gái đứng quanh giường bệnh. Đôi mắt dài màu xám, sầu ải, đã mờ đi vì cái
chết sắp đến, hết nhìn chồng lại đến con, như muốn xin lỗi vì mình đã gây ra
nỗi đau thương ấy.
Bà còn đủ nghị lực để vĩnh biệt từng người, rồi lịm dần.
Sự sống chỉ còn là một tia lửa hiu hắt. Bà chỉ có một cử chỉ và một
lời nói cuối cùng.
Cử chỉ là bàn tay run rẩy làm dấu chữ thập để cầu phúc cho cả nhà.
Lời cuối cùng, thì thầm trong hơi thở hắt ra, con người hấp hối nhìn
chồng và con, vĩnh biệt: “Ta yêu tất cả”.
*
