* *
Trong căn nhà phố Các-mê-lít, Ma-ni-a lại mặc áo tang đen một lần
nữa, thờ thẫn âu sầu, đi đi lại lại. Em chưa thể quen được khi đến tối chị Brô-
ni-a sang ngủ ở buồng mẹ mới chết, chỉ còn Hê-la ngủ cùng em trên chiếc
tràng kỷ nệm nhung. Em cũng chưa quen ngay được với bà quản gia mà ông
giáo phải nhờ đến giúp hằng ngày, sai khiến người làm, sắp đặt hai bữa ăn
cho nhóm học trò và chăm lo qua quýt việc ăn mặc, tắm rửa cho bọn trẻ. Ông
giáo còn thì giờ nào rỗi để dành hết thời gian cho đàn con côi, như gà trống
nuôi con, vụng về và cảm động biết bao.
Cuộc sống đã sớm chỉ cho Ma-ni-a biết đời đầy khắc nghiệt: khắc
nghiệt với các dân tộc, khắc nghiệt với con người. Dô-sa đã chết, bà giáo
cũng đã chết. Thiếu tình âu yếm dịu dàng của mẹ, thiếu sự chăm sóc thương
yêu của chị cả, em đã lớn lên trong cảnh cô quạnh nhưng không hề có một
lời than thân.
Một sự chịu đựng dũng cảm nhưng không nhẫn nhục. Giờ đây, mỗi
lần Ma-ni-a đến quỳ ở nhà thờ, nơi mà xưa kia, em vẫn thường đến với mẹ,
em bắt đầu cảm thấy âm thầm uất hận.
Em không còn cầu chúa với tất cả lòng thành kính năm xưa nữa. Em
thấy chúa bất công vì đã giáng xuống đời em những tai họa khủng khiếp, đã
dập tắt xung quanh em niềm vui, trí tưởng tượng và cảnh êm đềm.
