Cô gái má phính mười lăm đến tuổi dậy thì đã thành một thiếu nữ xinh tươi
duyên dáng, rất ưa nhìn, từ nước da, mái tóc, đến cổ tay trắng ngần, đôi chân
thanh thanh. Khuôn mặt không được đầy đặn lắm, nhưng có duyên do đôi
môi cương nghị, đôi mắt màu tro trông càng to thêm với cái nhìn thăm thẳm
dưới cặp mày ngài.
Khi Ca-di-mia, con trai cả của ông bà Z. từ Vác-xô-vi về Schuc-ki nghỉ
mấy ngày lễ, sau đó, lại về trong mấy tháng hè, anh thấy ở nhà có thêm một
cô giáo trẻ, khỏe, có văn hóa, biết làm thơ, khiêu vũ và thông minh, khác hẳn
những bạn gái mà anh quen biết trước đây. Anh yêu ngay, đắm đuối. Mặc
dầu có những tư tưởng cách mạng, Ma-ni-a vẫn ấp ủ một trái tim rung động,
cũng đem lòng yêu người sinh viên đẹp trai và rất dễ thương ấy.
Nàng chưa đến mười chín. Chàng chỉ hơn vài tuổi. Họ muốn kết hôn.
Thoạt trông thì tưởng như không có trở ngại gì.
Đành rằng ở Schuc-ki, đó chỉ là “cô giáo Ma-ri-a” cô giáo của lũ trẻ.
Nhưng trong gia đình ông bà Z., cô được mọi người quý mến. Ông Z. cũng
nhiều lần đi dạo chơi với cô rất xa qua những cánh đồng củ cải. Bà vợ ông
cũng thường bênh vực, che chở cô, còn Brôn-ka thì quý Ma-ni-a vô cùng.
Cô được cả nhà chú ý, mấy lần gia đình này đã mời cha, anh cùng các chị cô
về Schuc-ki chơi. Cô cũng được tặng hoa và quà vào dịp sinh nhật của mình.
Cho nên khi Ca-di-mia ngỏ ý với cha mẹ xin cưới Ma-ni-a, anh không lo
lắng gì mà lại còn đinh ninh là việc sẽ thành là khác. Song câu trả lời thật
không ngờ. Bố làm ầm lên, mẹ sửng sốt đến suýt ngất. Thế nào, cậu con
cưng nhất nhà lại lấy một đứa con gái nghèo xơ xác, phải đi làm đi ở cho
người ta à? Thiếu gì đám quyền quý giàu sang vào loại nhất nhì trong tỉnh
sao nó không lấy? Dễ nó hóa điên rồi chắc?
Trong một gia đình xưa nay ngoài mặt vẫn đối xử chan hòa như tình bạn,
những rào cản xã hội bỗng dựng lên tua tủa. Còn như cô gái là con nhà gia
giáo, giỏi giang, nết na, con một ông giáo có danh tiếng ở Vác-xô-vi, tất cả
đều không đáng kể trước lý lẽ: “Không ai đi lấy gia sư làm vợ”.
Hết bị mắng mỏ, dằn vặt lại bị thuyết phục khuyên lơn, quyết tâm của
anh chàng sinh viên tan rã dần. Vốn không có nghị lực, Ca-di-mia sợ những
lời rầy la, đay nghiến. Còn Ma-ni-a, uất ức vì bị khinh rẻ, cô tự giam mình
vào một vẻ lạnh lùng ngượng nghịu, một sự yên lặng cố tình. Cô nhất quyết
